ΟΡΕΣΤΗΣ

Θεματική Συνθήκη: Ακολουθούμε τη σκέψη του Ορέστη ένα δευτερόλεπτο μετά τη μητροκτονία.

Και τώρα τι; Γιατί δε νιώθω χαρά καμιά; Ματωμένο κρατάω ακόμα το σπαθί που στάζει αίμα ζεστό και μαύρο. Ή έτσι μου φαίνεται; Θολό είναι το βλέμμα μου από τα δάκρυα. 

Η αδελφή μου κι οι θεοί με ορμήνεψαν αυτό να πράξω. Πρώτα τον Αίγισθο κι ύστερα  τη μητέρα μου εγώ να θανατώσω. Εκδίκηση έτσι να πάρω για τον άδικο χαμό του πατέρα μου. Αλλά και πάλι σκέφτομαι αν έπραξα καλά και σύμφωνα με το δίκιο.

Έχουν οι άνθρωποι το δικαίωμα ζωές να παίρνουν έξω από τη μάχη, έστω κι αν έχουν τις αφορμές;

Όμως στους ήρωες πρέπουν τιμές. Αντί γι’ αυτές, ο Αγαμέμνονας αντίκρισε τις πύλες του Άδη μόλις επέστρεψε νικητής και τροπαιούχος. Τα σχέδια της μητέρας μου τα φθονερά, δεν τα είχε βάλει ο νους του, γυρνώντας στις Μυκήνες. Άδικος ήταν ο χαμός του και δικαίωση γύρευε να βρει. 

Για τον Αίγισθο, πράγμα παράξενο και βολικό, δεν είχα καμιά αναστολή για να του κόψω το νήμα της ζωής. Για την Κλυταιμνήστρα  όμως; Τι είναι αυτό που με πνίγει στο λαιμό και δε μπορώ να νιώσω τη χαρά της λύτρωσης; 

Εσύ Απόλλωνα που δίκαια θεωρείς την πράξη μου, δείξε μου πώς να γλιτώσω από την τελευταία της ματιά, κάτω από την πανσέληνο που σκοτείνιασε το φως μου; Πώς να ημερέψω τις ύστερες ανάσες μου και πούθε να κρυφτώ; Αλήθεια, είναι φόβος αυτό που νιώθω ή και ντροπή μαζί; Ποιος θα μπορέσει να μου δώσει τη δύναμη να πορευθώ στο βίο μου δίχως το βάρος των πράξεών μου;

Ηλέκτρα, αδερφή μου αγαπημένη, θαρρώ πως γλύκανε η ψυχή σου τώρα πια. Την εκδίκηση, που γι' αυτή παρακαλούσες, πήρες απ’ την ορμή του σπαθιού μου. Μακάρι να δώσει ο Δίας, η κατάρα των Ατρειδών να σταματήσει εδώ και τώρα!

Κι εσύ Αθηνά ευσπλαχνική, απ' την κορφή του λόφου, χάρισε την κρίση στους άρχοντες, σε φονικά και τραύματα, δίκαια να δικάζουν.

Αθώος εγώ στα μάτια των θεών, ίσως και των ανθρώπων.

Γιώργος Π. Βαρβάκης

~*~

Ορέστεια Αισχύλου

H τριλογία του Αισχύλου "Αγαμέμνων", "Χοηφόροι" και "Ευμενίδες", γνωστή με το συλλογικό όνομα "Ορέστεια" είναι η μόνη τριλογία του Αισχύλου που σώζεται ολόκληρη. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 458 π.Χ. στη γιορτή των Διονυσίων και αντλεί το θέμα της από το μύθο των καταραμένων Ατρειδών, απογόνων του Ατρέα, στους οποίους επί πολλές γενιές το ένα έγκλημα διαδέχεται το άλλο.

Συνοπτικά, ο νοηματικός άξονας των τριών τραγωδιών που τη απαρτίζουν την Ορέστεια είναι ο εξής:

Στο έργο Αγαμέμνων, ο Αγαμέμνων, ο νικητής της εκστρατείας εναντίον των Τρώων, επιστρέφει έπειτα από πολλά χρόνια στο παλάτι του στις Μυκήνες, όπου βρίσκει τη γυναίκα του, την Κλυταιμνήστρα, η οποία έχεις αρκετούς λόγους για να τον μισεί: έχει αποκτήσει έναν εραστή, τον Αίγισθο, αλλά κυρίως δεν τον έχει συγχωρέσει για τη θυσία της κόρης τους Ιφιγένειας, την οποία είχε κάνει ο Αγαμέμνων πριν από την εκστρατεία κατά της Τροίας. Στο τέλος η Κλυταιμνήστρα δολοφονεί τον Αγαμέμνονα. 

Στις Χοηφόρους, ο Ορέστης ύστερα από χρόνια απουσίας επιστρέφει στο παλάτι και σκοτώνει τη μητέρα του, Κλυταιμνήστρα, με την παρότρυνση της αδελφής του Ηλέκτρας, θέλοντας να εκδικηθεί τον φόνο του πατέρα τους. 

Στις Ευμενίδες, ο Ορέστης εμφανίζεται να καταδιώκεται από τις Ερινύες και παρουσιάζεται ενώπιον του δικαστηρίου που έχει ιδρύσει η θεά Αθηνά, όπου κρίνεται η τύχη του. Τελικά, ύστερα από απόφαση του δικαστηρίου, αθωώνεται, ανοίγοντας μια νέα εποχή για την Αθήνα.

Η Ορέστεια καταπιάνεται με τρία μείζονα θέματα: την ύβρι, τον φόνο και την ενοχή, τα πραγματεύεται δε με αξιοθαύμαστη οξυδέρκεια και βαθύτητα. Η πρώτη τραγωδία της τριλογίας αρχίζει με την επάνοδο του Αγαμέμνονα από την Τροία. Καθώς γνωρίζουμε πως πριν από την έναρξη της εκστρατείας ο Αγαμέμνων έχει θυσιάσει την κόρη του, Ιφιγένεια, για να εξασφαλίσει από τους θεούς την ευόδωσή της, το μοτίβο της ύβρεως τίθεται όχι μόνον ως ένα από τα βασικά θέματα της τραγωδίας, αλλά ως προϋπόθεσή της.

Αρχική εικόνα: Ο Ορέστης, καταδιωκόμενος από τις Ερινύες. Έργο του William-Adolphe Bouguereau