ΣΑΜΟΣ - ΨΗΛΕΣ ΚΟΡΦΕΣ

Βόλτα στα ορεινά Νο1.

Ήμασταν ήδη στα μισά της δεύτερης εβδομάδας στη Σάμο. Απόγευμα Τετάρτης. Από μπάνια χορτασμένοι. Είχε προηγηθεί άλλωστε η Νάξος και η Φοινικούντα. Ο μαΐστρος δυνατός και δροσερός. Ο κύβος είχε πάρει τη θέση του στο τραπέζι : Πάμε στους Αρβανίτες!
Ο ορεινός όγκος της Αμπέλου βρίσκεται στο κέντρο του νησιού. Η υψηλότερη κορυφή είναι ο Προφήτης Ηλίας, στα 1.063 μ. Είναι ένα βουνό κατάφυτο από αμπέλια και πεύκα (κυρίως μαύρη πεύκη).
Ανεβήκαμε από το χωριό μου τα Κουμέικα στον κεντρικό δρόμο του νησιού στη νότια πλευρά του και στρίψαμε δεξιά με κατεύθυνση τον Πύργο. Μετά από λίγα λεπτά βρισκόμαστε στο «Κούτσι», ένα μέρος παραδεισένιο βυθισμένο στη σκιά πανύψηλων πλατανιών, όπου δύσκολα εισχωρεί ο ήλιος. Εδώ, κάτω από το δρόμο, βρίσκεται μια ταβερνούλα, που έχει σκορπίσει τα τραπεζάκια της ανάμεσα στα νερά τις πεζούλες και το ρέμα.
Φθάνουμε στον Πύργο μεγάλο και παλιό κεφαλοχώρι της Σάμο. Αφήνουμε στα δεξιά μας τη διασταύρωση για τους Σπαθαραίους (εκτενής αναφορά στη δεύτερη ορεινή μας διαδρομή) και παίρνουμε τον ανηφορικό δρόμο αριστερά μας για τα χωριά Μεσόγειο (3Km) και Πάνδροσο(4Km).
Είναι οι σύγχρονες ονομασίες (από το 1958) των χωριών Άνω και κάτω Αρβανίτες. Αναφέρονται στην περιγραφή της Σάμου από τον μητροπολίτη Ιωσήφ Γεωργειρήνη το 1677. Κατά την πιθανότερη εκδοχή εποικίσθηκαν μετά το 1562 είτε από οικογένειες που είχαν το παρατσούκλι «Αρβανίτες» είτε από κατοίκους προερχόμενους από περιοχές χριστιανών Αρβανιτών της Αττικής ή της Τήνου. Τα χωριά είχαν γεωργία, κτηνοτροφία και φημίζονταν για τους ορεινούς τους αμπελώνες. Με τις τεράστιες καταστροφές των αμπελιών από τη φυλλοξήρα, άρχισαν από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα να μεταναστεύουν οι κάτοικοι στην Αμερική, Αυστραλία και Ευρώπη.
 

Ο Επ. Σταματιάδης, όπως κι’ ο Εμ. Κρητικίδης, παραδέχονται ότι οι πρώτοι κάτοικοι, ήταν δυο οικογένειες, απ’ τους Αλβανούς πολεμιστές του Σκενδέρμβεη (Γεώργιο. Καστριώτη), που μετά τον θάνατό του σκόρπισαν στην Ελλάδα και τα νησιά, για να γλιτώσουν απ’ την μανία των Τούρκων. Μοναδική διαφορά απ’ τους άλλους Σαμιώτες, ήταν το γλωσσικό τους ιδίωμα, όπως αναφέρουν.
Ο Ζαφειρίου στο «Αρχείο της Σάμου» υποστηρίζει ότι δεν ήταν δυο οικογένειες, άλλα περισσότεροι και δεν ήταν Αλβανοί αλλά Ηπειρώτες, που τους ονόμασαν Αρβανίτες οι γείτονές τους Πυργιώτες και Μαυρατζώτες και συμπληρώνει ότι αν ήταν Αλβανοί, θα έπρεπε να υπάρχουν εκεί Αλβανικά τοπωνύμια. Τέτοια όμως δεν υπάρχουν.
Ο Νικόλαος Δημητρίου, στη «Λαογραφία της Σάμου» υποστηρίζει ότι σ’ ένα απελευθερωτικό κίνημα, παίρνουν μέρος πολλές φυλές κατά του κοινού εχθρού, επομένως υπήρχαν κι’ Έλληνες, ότι αν ήταν Αρβανίτες, θα εξακολουθούσαν να μιλάνε τα αρβανίτικα, όπως συμβαίνει και σ’ άλλες περιοχές της Ελλάδας, όσο για το γλωσσικό τους ιδίωμα, καμιά σχέση δεν έχει με τα αρβανίτικα. Αυτό μοιάζει καταπληκτικά με το γλωσσικό ιδίωμα μερικών χωριών της Τήνου και πιθανόν να προέρχονται απ’ αυτά, ή να έχουν κοινή καταγωγή. Και καταλήγοντας αποκλείει κάθε ενδεχόμενο να ήρθαν τότε Αλβανοί στη Σάμο.
Ο δρόμος σε αρκετά καλή κατάσταση, ασφάλτινος, στενός με μπόλικες στροφές. Αφήνουμε το Mεσόγειο για την επιστροφή και ανεβαίνουμε στο Πάνδροσο

Μένουμε άναυδοι μ’ αυτό που αντικρίζουμε. Υψόμετρο 700 μέτρων, αιωνόβιοι πλάτανοι με αδιαπέραστη σκιά, νερό που μουρμουρίζει. Έχεις την εντύπωση πως βρίσκεσαι σε κάποιο χωριό της ορεινής Αρκαδίας. Δυστυχώς το AYGO δε διαθέτει...4κίνηση!!! κι έτσι δε συνεχίζουμε για πιο ψηλά, στις ράχες της Αμπέλου. Αφήνουμε το αυτοκίνητο στο έμπα του χωριού και ανηφορίζουμε με τα πόδια.  

Στενά δρομάκια ασπρισμένα μας οδηγούν στην πλατεία. Πεντακάθαρο και φιλόξενο το χωριό με καλοσυνάτους ανθρώπους. Μας καλησπερίζουν και μας καλωσορίζουν με χαμόγελο.
Κατά τον Χρίστο Λάνδρο, «και τα δύο χωριά είναι κτισμένα σε περιοχή μεγάλης φυσικής ομορφιάς. Μέχρι την μεγάλη πυρκαγιά που αποτέφρωσε τα αιωνόβια δάση, ο επισκέπτης αντίκριζε έναν επίγειο παράδεισο. Αλλά και πάλι δεν παύουν να είναι από τα πιο όμορφα, πιο καθαρά, πιο φιλόξενα του νησιού. Στο κέντρο η πλατεία, σε δεσπόζουσα θέση η εκκλησία. Γύρω από την πλατεία οι δρόμοι και οι γειτονιές, ανάλογα με την μορφολογία του εδάφους. Γύρω από το χωριό μια ζώνη με κήπους, που δίνουν τροφές και προστασία από φωτιές. Μια άλλη ζώνη, πιο μακρινή, τα αμπέλια και οι ελιές και μετά οι βοσκότοποι και τα δάση. Κάπως έτσι περιγράφεται και η δόμηση χωριών της πρώιμης βυζαντινής περιόδου».

Κάνουμε τις βόλτες μας και μαγεμένοι από το τοπίο, κατηφορίζουμε στο Μεσόγειο. Παρόμοιες κι εδώ εικόνες. Ίσως λιγότερο εντυπωσιακές αλλά το ίδιο όμορφες. Επιστρέφουμε στον Πύργο, αλλά το τιμόνι στρίβει αριστερά.
Πάμε για καφέ στο «Μετέωρο»!!
 

Λίγο μετά τους Κουμαραδαίους, όμορφο χωριό με πολλά παλιά σπίτια και επίσης πολλά εργαστήρια κεραμικής, βρίσκεται ένα πανέμορφο cafe, χτισμένο πάνω σε μια ανηφορική στροφή με υπέροχη θέα στον κάμπο της Χώρας και τη θάλασσα, μέχρι τα Τουρκικά παράλια απέναντι.

Καφέδες, βάφλες και κρέπες με παγωτό, μας κράτησαν παρέα για αρκετή ώρα.
Έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει όταν παίρνουμε πάλι το δρόμο της επιστροφής. Μας περιμένει στο Μπάλο η γνωστή παρέα και ο Γιάννης με την Τώνια που φεύγουν ξημερώματα για τη Χίο.

Μας έχει ξετρελάνει η μαρμελάδα σύκο που μας φίλεψαν με την «Καμπούσικη» συνταγή.
 
Ανάρτηση προσεχώς στην cucina.

Σχετικές πηγές : samosin, Χωριά στη Σάμο, Ελληνικό Πανόραμα