Ρισκάροντας τα πάντα για το πέρασμα στην Ελλάδα

Η Ντέκα και ο Μοχάμεντ ξανά μαζί στο κέντρο κράτησης στη Σάμο, μετά το θάνατο της κόρης τους © UNHCR/K.Kehayioylou

Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα

ΣΑΜΟΣ, Ελλάδα, 22 Οκτωβρίου (Υ.Α.) - Κάποιο απόγευμα στα τέλη Σεπτεμβρίου, η πεντάχρονη Χοντάν επιβιβάστηκε σε μια βάρκα με τη Σομαλή μητέρα της για ένα ταξίδι που περίμεναν μια ζωή. Λίγες ώρες αργότερα, η μικρή Χοντάν δεν θα ήταν παρά μία ακόμα θλιβερή στατιστική .

Η μικρή και η μητέρα της, η Ντέκα, προσπαθούσαν να μπουν κρυφά στην Ελλάδα μέσω της Τουρκίας όταν το πλοιάριο που επέβαιναν έπεσε σε καταιγίδα και βούλιαξε. Ένας Παλαιστίνιος που οδηγούσε τη βάρκα προσπάθησε να σώσει το κοριτσάκι αλλά μέχρι να φτάσει στην ακτή, η μικρή ήταν ήδη νεκρή.

Δύο μέρες αργότερα, ο πατέρας της, ο Μοχάμεντ, έλαβε ένα τηλεφώνημα στο Λονδίνο από έναν Σομαλό συμπατριώτη του στην Τουρκία. «Η γυναίκα σου πέρασε. Το μωρό σου είναι νεκρό», ήταν τα συγκλονιστικά νέα. Ο Μοχάμεντ, ο οποίος έφυγε από τη Σομαλία πριν από 16 χρόνια μαζί με την οικογένειά του και έχει νόμιμη άδεια παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο, πήγε στη Σάμο για την κηδεία και για να βρει τη γυναίκα του.

Η Χοντάν κι ένας άλλος Σομαλός στην ίδια βάρκα είναι ανάμεσα στους 100 σχεδόν "ανθρώπους των πλοιαρίων" που έχουν χάσει τη ζωή τους ή αγνοούνται από την αρχή του χρόνου στα παραμεθόρια ελληνικά χωρικά ύδατα. Ο αριθμός είναι μεγαλύτερος απ ό,τι προηγούμενες χρονιές, προκαλώντας αυξημένη ανησυχία τη στιγμή που το ποσοστό των θανάτων σε άλλα δημοφιλή περάσματα σε άλλες χώρες παρουσιάζει πτώση.

Οι περισσότεροι που επιχειρούν το πέρασμα σε μια ευρωπαϊκή χώρα το κάνουν για οικονομικούς λόγους, ορισμένοι όμως φεύγουν λόγω συγκρούσεων και διώξεων - αυτοί είναι οι άνθρωποι για τους οποίους φροτνίζει η Ύπατη Αρμοστεία. Το ταξίδι της Ντέκα είχε διάφορα κίνητρα: απειλές κατά της οικογένειάς της στη Σομαλία, επιθυμία για οικογενειακή επανένωση και η ανάγκη να λάβει η Χοντάν ιατρική περίθαλψη.

"Φέτος στην Ελλάδα παρατηρήθηκε ραγδαία αύξηση των τραγικών περιστατικών θανάτων στη θάλασσα", τόνισε ο Γιώργος Τσαρμπόπουλος, Επικεφαλής του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, πέρυσι πνίγηκαν τουλάχιστον εννέα άνθρωποι και αγνοούνταν άλλοι δέκα, ενώ μέχρι φέτος τον Σεπτέμβρη, 44 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 54 αγνοούνται στο Αιγαίο.

Σύμφωνα με Έλληνες αξιωματούχους, οι λαθρέμποροι, προκειμένου να μην τους δουν, χρησιμοποιούν μικρά και σχεδόν διαλυμένα σκάφη, ενώ επιχειρούν να περάσουν απέναντι υπό άσχημες καιρικές συνθήκες.

Ο Διαμαντής Μποναφάς, Λιμενάρχης στη Σάμο, δήλωσε ότι η ελληνική ακτοφυλακή καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να σώζει ζωές ενώ πρόσθεσε ότι ο αριθμός των ανθρώπων που επιχειρούν να περάσουν στο νησί έχει αυξηθεί δραματικά.

"Το προσωπικό μας είναι εξαντλημένο. Παρόλο που από την αρχή του χρόνου, έγιναν πάνω από 40 συλλήψεις λαθρεμπόρων [στην περιοχή της Σάμου] η κατάσταση παραμένει η ίδια, καθώς πρόκειται για μια πολύ επικερδής επιχείρηση", δήλωσε.

Κατά μέσο όρο, η ελληνική ακτοφυλακή συλλαμβάνει, αναχαιτίζει ή διασώζει περίπου 3.000 άτομα κάθε χρόνο από το 2002. Αλλά τους πρώτους εννέα μήνες του 2007, συνελήφθησαν σχεδόν 6.750 άτομα μόνο στη Σάμο και τη Λέσβο.

Ο Μποναφάς θυμάται πολύ καλά τη νύχτα που πέθανε η Χοντάν. " Η ακτοφυλακή είχε εντοπίσει το πλοιάριο με ραντάρ κοντά στη βορειοανατολική ακτή της Σάμου. Όταν πλησίασαν, η βάρκα είχε ήδη βυθιστεί από τους θυελλώδεις ανέμους. Σώσαμε επτά άτομα", θυμάται.

Η τραγική περιπέτεια της Χοντάν ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια. Οι γονείς της συναντήθηκαν το 1999 όταν ο Μοχάμεντ πήγε να επισκεφτεί τη Σομαλία. Ερωτεύτηκαν, παντρεύτηκαν και απέκτησαν τρεις κόρες αλλά η Ντέκα δεν μπόρεσε να πάει να βρει τον Μοχάμεντ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πήρε όμως την απόφαση να φύγει από την Σομαλία όταν η Χοντάν τραυματίστηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα μια περίοδο που η κατάσταση στη χώρα όλο και χειροτέρευε. Ο θείος της είχε σκοτωθεί και ήταν πλέον επικίνδυνα για την οικογένειά της. Η Ντέκα αποφάσισε να πάει την κόρη της στην Τουρκία για θεραπεία, όμως την συνέλαβαν αφού πέρασε πεζή τα σύνορα με τη Συρία και τη διέταξαν να εγκαταλείψει τη χώρα.

Ο Μοχάμεντ σχεδίαζε να πάει στην Άγκυρα για να παραλάβει την οικογένειά του, αλλά η Ντέκα πήρε τη μοιραία απόφαση να μπει κρυφά στην Ελλάδα επειδή φοβήθηκε ότι η Τουρκία επρόκειτο να απελάσει κι εκείνη και το παιδί της. "Κάθε μέρα πολλοί άνθρωποι περνούν τα σύνορα προς την Ελλάδα .Υπήρχαν και άλλοι Σομαλοί εκεί" ανέφερε, συμπληρώνοντας ότι πλήρωσε 2.000 δολάρια για να περάσει τα σύνορα.

Συνηθισμένοι προορισμοί όπως η Σάμος, η Λέσβος και η Χίος δεν βρίσκονται μακριά από την Τουρκία, αλλά η θάλασσα μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη όταν ο καιρός είναι άσχημος. Τα πράγματα όμως ήταν ήρεμα όταν επιβιβάστηκαν στη μικρή βάρκα τα μεσάνυχτα της 23ης Σεπτεμβρίου με άλλους έξι Σομαλούς και τον Παλαιστίνιο.

Ο καιρός όμως γρήγορα άλλαξε. "Όταν μπήκαμε στα ελληνικά ύδατα, υπήρχαν δυνατοί άνεμοι και μεγάλα κύματα που ανάγκασαν τον Παλαιστίνιο να γυρίσει πίσω προς τα τούρκικα ύδατα δύο φορές", θυμάται η Ντέκα, συμπληρώνοντας ότι στη συνέχεια η βάρκα αναποδογύρισε.

"Τρομοκρατήθηκα. Ένιωσα ότι δεν είχα τη δύναμη να επιβιώσω. Αλλά ποιος θα πρόσεχε το παιδί μου αν εγώ πέθαινα; Ο Μοχάμεντ και η οικογένειά μου νόμιζαν ότι είμαι ακόμα στην Άγκυρα", ανέφερε η Ντέκα, η οποία προσπάθησε να παρηγορήσει και να ενθαρρύνει τη Χοντάν, φωνάζοντας "Κρατήσου, μωράκι μου, θα τα καταφέρουμε."

Ο Παλαιστίνιος προσπάθησε τότε να σώσει το παιδί, αφήνοντας την αναποδογυρισμένη βάρκα και προσπαθώντας να φτάσει στη στεριά. Ήταν η τελευταία φορά που η Ντέκα είδε την πεντάχρονη κόρη της. Θα τη στοιχειώνουν όμως πάντα οι τελευταίες λέξεις που της είπε η Χοντάν "Αυτή τη φορά δεν θα τα καταφέρω.

Καίτη Κεχαγιόγλου
Σάμος - Ελλάδα