Το λεπροκομείο στο Καρλόβασι της Σάμου



Στα τέλη του 19ου αιώνα κρίθηκε αναγκαία η ίδρυση λεπροκομείου επειδή τα κρούσματα ήταν αρκετά. Ως τότε οι Χανσενικοί κατοικούσαν είτε απομονωμένοι σε σπίτια έξω από τα χωριά τους, άλλοι αυτοσυντηρούμενοι κι άλλοι εξαρτώμενοι από τη φιλευσπλαχνία των συγχωριανών τους. Σε πιο οργανωμένη βάση, τη φροντίδα τόσο λεπρών όσο και φρενοβλαβών είχαν αναλάβει τα μοναστήρια. Ιδιαίτερης μνείας χρήζουν οι Μονές της Ζωοδόχου Πηγής και Αγίας Ζώνης οι οποίες τους στέγαζαν σε κτήρια που βρίσκονταν σε κάποια απόσταση (200 και 100 μέτρα αντίστοιχα). Τη φροντίδα είχαν αναλάβει ασφαλώς οι μοναχοί και οι μοναχές.
Το λεπροκομείο θεμελιώθηκε το 1887 στη θέση «Παναγίτσα» Καρλοβάσου και περατώθηκε το 1890. Είχε μήκος 67 μέτρα, πλάτος 36 και ύψος 5,50 ενώ οι θάλαμοι για τους ασθενείς ανέρχονταν στους 27.
Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν την Κυριακή 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 1896 παρουσία όλων των Αρχών και πλήθους κόσμου.
Τις δαπάνες ανέλαβε κατά κύριο λόγο το Μοναστηριακό Ταμείο Σάμου.
Ακολούθησαν ωστόσο δωρεές ήδη από την αρχή οι οποίες και συνεχίστηκαν στα μετέπειτα χρόνια λειτουργίας εξαιτίας ελλείψεων και επιπρόσθετων αναγκών.
Ο αριθμός των νοσηλευθέντων κυμαινόταν: 36 το 1897, 80 το 1931, 78 το 1933 (έναντι 300 της Σπιναλόγκας) 58 το 1958.
Με την Ένωση της Σάμου, το 1912, το Νοσηλευτήριο Λεπρών «Άγιοι Ανάργυροι» υπήχθη στο Ελληνικό Υπουργείο Υγιεινής.


Όμως, κατά το Μεσοπόλεμο, η εσωτερική εικόνα του Ιδρύματος ήταν αποκαρδιωτική. Ασθενείς σκελετωμένοι, ενδεείς, φθαρμένα κλινοσκεπάσματα, ακάθαρτα σκεύη και ανύπαρκτος ηλεκτροφωτισμός. Ακολούθησαν δωρεές. Έτσι χάρη και στην ευεργεσία Σαμίων της ημεδαπής και αλλοδαπής, το 1948 εξοπλίστηκε με μικροσκόπιο, ακτινολογικό μηχάνημα, μηχάνημα πλύσεως ρουχισμού ενώ το 1951 (πάλι με δωρεά) ηλεκτροφωτίστηκε. Όμως το κτήριο έπρεπε να δεχτεί μεγάλη επισκευή προκειμένου να μην καταρρεύσει, ανάγκη που οδήγησε τους ασθενείς σε απεργία πείνας με αιτήματα και για συνολικότερη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους. Έτσι, το 1951 προωθήθηκε η απασχόληση με δωρεά εργαλείων. Το 1952 οι τρόφιμοι εξέφρασαν πάλι τη δυσαρέσκειά τουw, σε κλιμάκιο του Αμερικανού Λεπρολόγου δρ Φις που τους επισκέφτηκε.


Εκείνη την εποχή το Ελληνικό Κράτος χορηγούσε 22 δραχμές ημερησίως σε έκαστο ασθενή, ποσό εξαιρετικά ανεπαρκές για την κάλυψη των αναγκών τους δεδομένου ότι κάποιοι εξ αυτών δεν ήταν ικανοί προς αυτοεξυπηρέτηση.
Αν μετά τη θεραπεία οι ασθενείς γίνονταν αρνητικοί τους χορηγούταν άδεια 6 μηνών να επισκεφτούν τους δικούς τους πάντοτε όμως υπό την παρακολούθηση νομιάτρου καθώς τα αντιβιοτικά ανέστελλαν τη νόσο ενώ σπανίως τη θεράπευαν.
Γι’ αυτό, ενώ θεωρητικά όποιος απέβαινε οριστικά αρνητικός λάμβανε τελικό εξιτήριο στην πράξη μόνο ένας άρρωστος κατόρθωσε να λάβει.
Το 1966 το Λεπροκομείο Σάμου καταργήθηκε και οι 10 περίπου άρρωστοι μεταφέρθηκαν στο Λοιμοδών Αθήνας «Αγία Βαρβάρα».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Μανώλη Νικολαΐδη: «Η Υγεία εν Σάμω και Ικαρία», Εκδόσεις Γρηγόρη

Αφορμή γι αυτή την ανάρτηση αποτέλεσε η πρώτη, εντυπωσιακή πανοραμική φωτογραφία 5 όρθιων κάδρων του φωτογράφου Νίκου Χατζηιακώβου και το ιστορικό που τη συνόδευε.
Ο Νίκος μεγάλος καλλιτέχνης της εικόνας και λάτρης του σαμιακού τοπίου και των ανθρώπων του, έχει κατακλύσει το διαδίκτυο με υπέροχες λήψεις, επεξεργασμένες μοναδικά.
Το καλοκαίρι μαζί με τον επίσης φωτογράφο Κώστα Πρωτόπαπα διοργάνωσαν έκθεση φωτογραφίας, που φιλοξενήθηκε από την 1-10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2012 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου  Καρλοβάσου.
Λίγες μέρες αργότερα οι δυο φωτογράφοι μαζί με τους Σιδερή Παπαγεωργίου, Γιάννη Κιλουκιώτη  και Αλέξη Διακονικολάου, συμμετείχαν στην ομαδική έκθεση φωτογραφίας στον Κάμπο Μαραθοκάμπου (Βοτσαλάκια) που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μαραθοκάμπου, από τις 22-24 Αυγούστου.
Έργα του Νίκου Χατζηιακώβου, μπορείτε να δείτε στη σελίδα του chatziiakovou.gr και στο flickr.

16 σχόλια

  1. Δεν το γνώριζα καν. Ωραίες φωτογραφίες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι που σου άρεσε ταξιδιάρη φίλε μου!!
      Να είσαι καλά :)

      Διαγραφή
  2. Καταπληκτικό αφιέρωμα(μπράβο Γιώργη για ακόμα μια φορά)πρέπει να το δουν όλοι οι Σαμιώτες, τουλάχιστον, είναι η δική μας Σπιναλόγκα και δεν ωφελεί να την κρύβουμε(ιστορικά εννοώ)!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ πολύ Γιώργη για τον ενθουσιασμό που κουβαλάει το σχόλιό σου!!!
      Όχι μόνο δεν ωφελεί να την "κρύβουμε", αλλά αντίθετα οφείλουμε να την αναδείξουμε!!

      Διαγραφή
  3. καταπληκτικές φωτογραφίες! Είχα πάει πριν κανένα δίμηνο στο λεπροκομείο να το δω, ούτε καν ήξερα πως υπάρχει, κι αναρωτιόμουν για την ιστορία του! Μου έλυσες τις απορίες μου. :-) Μάλιστα είχα πει ότι είναι κρίμα που δεν το αξιοποιούμε τουριστικά. Είναι ένας αξιοσημείωτος πόλος έλξης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου Ιωάννα!!!
      Ο Νίκος είναι καταπληκτικός φωτογράφος και τα αποτελέσματα της Τέχνης του ορατά στους πάντες!!!
      Χαίρομαι που βοήθησα :)
      Συμφωνώ με το σκεπτικό σου!!!

      Διαγραφή
  4. πολύ καλό. θα μπορούσε άραγε να ανστηλωθει?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ πολύ Αλέξανδρε!!!
      Ξέρεις ότι τέτοια πράγματα συμβαίνουν κυρίως (για να μη πω μόνο), όπου και όταν υπάρχουν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα...
      Και οι καιροί μας ..δύσκολοι!!

      Διαγραφή
  5. Τρυγητής της ιστορίας του τόπου σου, μακρινέ μου ξάδερφε… Πράγματι μια μικρή Σπιναλόγκα…

    Με πλάνεψαν οι φωτογραφίες!

    Καλό Σαββατοκύριακο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σάμος και "τρύγος", ένα!!! :))
      Ευχαριστώ πολύ ξάδερφε!!
      Έχεις απόλυτο δίκιο για τις φωτογραφίες. Είναι μεγάλος πλανευτής, ο φακός του Χατζηιακώβου!!
      Να είσαι καλά :)

      Διαγραφή
  6. Και το θέμα πολύ ενδιαφέρον κι οι φωτογραφίες εξαιρετικές!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να είσαι καλά Κατερίνα!!!!!
      Χαίρομαι που σου άρεσε :)
      Καλή σου μέρα

      Διαγραφή
    2. Πραγματικά η "Σπιναλόγκα της Σάμου" !!!
      Την επισκεύθηκα και τη φωτογράφησα πριν 2 χρόνια, όταν με πήγαινε εκεί η κόρη μου συνοδεία με το δάσκαλο οδήγησης, σου κοβόταν η ανάσα από το "κτίριο σκιάχτρο" ...
      Έψαξα κι έμαθα την ιστορία του (μια ανάρτηση που έμεινε στα σκαριά - όπως και πολλές άλλες) !!!
      Γι' αυτό χαίρομαι ιδιαίτερα που βρέθηκες εσύ Γιώργο να την διεκπεραιώσεις με τον καλύτερο τρόπο κι αυτές τις υπέροχες φωτογραφίες του Νίκου ...
      Σ' ευχαριστώ και για την αναφορά σου στην Έκθεσή μας στον Κάμπο !!!
      Καλόφθινόπωρο εύχομαι ... κι όσο για μανίτες θα περιμένουμε πολύ ακόμα ... δεν έχει ρίξει σταγόνα στο νησί !!!

      Διαγραφή
    3. Σ' ευχαριστώ πολύ Σιδερή για τα καλά σου λόγια!!!! Αφού το ξέρεις πια, ότι αξίζει και γίνει αντιληπτό, "ανεβαίνει" στο Μπάλο.
      Και του χρόνου να είστε καλά και να επαναλάβετε την έκθεσή σας και αλλού!!
      Καλό Φθινόπωρο σου εύχομαι κι εγώ και καλή συνέχεια στα μπάνια σας όσο το μπορείτε :)
      Εύχομαι να βρέξει σύντομα να μυρίσει το χώμα και τα τσίγγανα και να φυτρώσουν τα στρογγυλά "αντικείμενα του πόθου" !!!

      Διαγραφή
  7. Ανώνυμος11 Μαρτίου, 2013

    Συγχαρητήρια για το άρθρο σας και τις φωτογραφίες. Απο παιδάκι πέρναγα τα καλοκαίρια μου σε εκείνη την περιοχή και γνωρίζω το λεπροκομείο απ'άκρη σ'ακρη καθώς η παιδική περιέργειά μου δεν με άφηνε σε ησυχία. Μέχρι πριν λίγα χρόνια μπορούσες να μπεις μέσα και να νιώσεις πως ήταν τότε...λίγο καταθλιπτικά ίσως αφού στα πατώματα μπορούσες ακόμα να βρείς κάποιες σελίδες απο τα βιβλιαρια ασθενων. Κρίμα που το άφησαν έτσι και δεν φρόντισε κανένας ωστε να διατηρηθεί ή να αξιοποιηθεί γιατί εκτός απο την ιστορία του είναι απο τα μοναδικά τόσο όμορφα κτίρια!

    Γεωργία Κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. kpsarros7@gmail.com21 Απριλίου, 2016

    Μού κάνει εντύπωση ότι αρκετοί δέν γνωρίζουν κάν τήν ύπαρξη
    τού Λεπροκομείου δέν ξέρω πρώκειται γιά Σαμιώτες ή από άλλη
    περιφέρεια?Πάντος τήν εποχή πού λειτουργούσε κατεβαίναμε από
    χωριό <Κοντακαιικα Κάτω Καλύβια νά πούμε τά Κάλαντα!!!Θυμάμαι
    τήν χαρά πού έπαιρναν όταν μάς έβλεπαν πέρναμε καί τά δωράκια μας βαμένα αυγά κουλουράκια σταφίδες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Αρχική σελίδα