Κοντραμπατζήδες

Κώστας Ρούκουνας ή "Σαμιωτάκι", τραγούδι - Συνοδεία λαϊκής ορχήστρας
Διεύθυνσις, Σπύρος Περιστέρης (Αθήνα, τέλη του 1935, Odeon, A-1919, 10")

Κοντραμπατζήδες έξι-επτά, μέσα σε ένα καΐκι,
λαθραία εφορτώσανε, απ' τη Θεσσαλονίκη.

Ήτανε όλοι ανάμικτοι, Μυτιληνιοί και Χιώτες
από την Σάμο ένα δυο και κάτι Αϊβαλιώτες

- Γεια σου Σαμιωτάκι
- Να ζήσουν οι κοντραμπατζήδες

Σαν νυχτερίδες της αυγής, όλοι μαζί τραβούσαν
κάτω στα Δωδεκάνησα, κι ότ' είχαν τα πουλούσαν.

- Γεια σου Γιάννη Μπουνάρμπασλη, να χαρώ το βιολάκι σου. 

Η λαθρεμπόρικη ζωή έχει πολλά μεράκια,
μα σα θα μπεις στην φυλακή, σου γίνονται φαρμάκια.

Κοντραμπατζήδες λέγονται όσοι κάνουν λαθρεμπόριο (από το ιταλικό contrabbando).
Στα τέλη τού 19ου και στις πρώτες δεκαετίες τού 20ού αι. στο Αν. Αιγαίο ανθούσε το θαλάσσιο λαθρεμπόριο, στον άξονα Θεσσαλονίκη - Σμύρνη - Δωδεκάνησα, όπου και κατέληγαν, λόγω της ιταλικής κατοχής. Η Σάμος, όπως η Μυτιλήνη και το Αϊβαλί, αποτελούσαν κέντρα λαθρεμπορίου, ενώ μαρτυρείται και οικογενειακή παράδοση κοντραμπατζήδων.

Οι κοντραμπατζήδες ήταν γενικά αγαπητοί στον κόσμο, γιατί προμήθευαν, λαθραία μεν φθηνά δε, ορισμένα δυσεύρετα αγαθά, λόγω της μεγάλης φορολογίας που είχαν (π.χ. καπνό, τσιγαρόχαρτα, λευκό αλκοόλ, μεταξωτά κτλ.). Στη συνείδηση τού κόσμου έπαιρναν ηρωική διάσταση, μιας και το κοντραμπάντο από τη φύση τον είναι επικίνδυνη δουλειά, έτσι ώστε οι κοντραμπατζήδες αποτελούσαν αντικείμενο θαυμασμού και θεωρούνταν «παλληκαράδες», εμπνέοντας τη λαϊκή μούσα. Συνήθως δεν υπολόγιζαν τούς κινδύνους και το συνεχές κυνηγητό των αρχών, αν και πολλές φορές υπήρχε ένα άδηλο πλέγμα σχέσεων με τούς ανθρώπους της εξουσίας, όπως άλλωστε συμβαίνει και με άλλες δραστηριότητες πού κινούνται στην παρανομία.

Κοντραμπατζήδικα τραγούδια, με άλλα δίστιχα και διαφορετικές μελωδίες, μαρτυρούνται την περίοδο τού Μεσοπολέμου στα Δωδεκάνησα (λ.χ. Κως), όπως και στην περιοχή Πλωμαρίου της Μυτιλήνης, αν και η δισκογράφηση τού Ρούκουνα επεσκίασε και κυριάρχησε κατά κάποιο τρόπο πάνω στα υπόλοιπα. Σημειώνουμε εδώ ότι ο Ρούκουνας  πρέπει να άκουσε και να γνώριζε κοντραμπατζήδικα τραγούδια από «πρώτο χέρι», την εποχή πού ζούσε στο Καρλόβασι, αφού τότε αρκετοί Σαμιώτες έκαναν θαλάσσιο λαθρεμπόριο. Το τραγούδι αποτυπώνει μια πραγματικότητα εκείνης τής εποχής, όμως ή λογοκρισία τής δικτατορίας τού Μεταξά, σε συνδυασμό με τα όσα επακολούθησαν τις επόμενες δεκαετίες, το έθεσαν εκτός κυκλοφορίας, όπως και όσα άλλα διαπραγματεύονταν «παράνομες» δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να ξεχαστεί και οι σχετικοί δίσκοι να είναι σπάνιοι.

πηγή: Η Σάμος στις 78 στροφές