Ο Ποιητής Δ. Π. Παπαδίτσας

"Αγαπητέ μου Νώντα
Χτες το βράδυ ξαφνικά μου ‘ρθε και μπήκα σ’ ένα καΐκι που θα μετέφερνε κρομμύδια στους Λειψούς και βρέθηκα στην Πάτμο. Και σου γράφω από εδώ.
Πολλές μέρες πριν άκουγα στο μυαλό εκείνες τις λέξεις της Αποκαλύψεως: «εις νήσον καλουμένην Πάτμον». Ποια Πάτμος θα μας λυτρώσει;"

Επιστολή του ποιητή, στον φίλο του και στενό συνεργάτη, Επαμεινώνδα Γονατά.

Το εμπορικό λιμάνι απόπλου, οι Λειψοί και η Πάτμος απέναντι, το καΐκι, το φορτίο... Όλα ταιριαστά, στο χώρο και στο χρόνο!!

Ο Δημήτρης Παπαδίτσας γεννήθηκε στα Κουμέικα της Σάμου, στις 22 Σεπτεμβρίου 1922 (σύγχρονος του μεγάλου Τάσου Λειβαδίτη, ακόλουθος όμως διαφορετικού λογοτεχνικού ρεύματος).

Γονείς του ήταν ο Παρασκευάς Παπαδίτσας κι η Μαρίτσα (το γένος Φιλιππάκη).
1922 - 1935. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε διάφορες ακριτικές περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας γιατί ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός. Ήταν παιδί ζωηρό, κι ανήσυχο, με καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα. Στην Ελληνική ύπαιθρο γνώρισε τη φύση που τη λάτρευε, θρύλους και δοξασίες καθώς και την ιδιωματική λαλιά των ανθρώπων.
1935 - 1960. Έζησε στη Νίκαια του Πειραιά μαζί με τους γονείς του και τα δυο του αδέλφια, Ιορδάνη και Βλαδίμηρο. Τέλειωσε την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποκτώντας την ειδικότητα του ορθοπεδικού. Παράλληλα, απ' τα 15 του χρόνια αρχίζει να γράφει ποιήματα, έμμετρα κυρίως, με προτίμηση στα σονέτα.
1943. Στα 21 του χρόνια εκδίδει μια μικρή ποιητική συλλογή, ένα πρωτόλειο με τίτλο "Γυμνάσματα". Λίγο αργότερα, μέσα στο ίδιο έτος, κυκλοφορεί το "Φρέαρ Με Τις Φόρμιγγες".
1945. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή "Εντός Παρενθέσεως Α".
1949. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή "Εντός Παρενθέσεως Β".
1951. Κυκλοφορεί νέα ποιητική συλλογή, αυτή τη φορά με τίτλο "Η Περιπέτεια".
1953. Κυκλοφορεί σε β' έκδοση "Η Περιπέτεια", συμπληρωμένη.
1955. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή "Το Παράθυρο".
1956. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή "Νυχτερινά". Την ίδια χρονιά πηγαίνει με υποτροφία, ως ιατρός, στο Μόναχο της Γερμανίας.
1958. Ανακηρύσσεται διδάκτωρ της Ιατρικής.
1959. Εκδίδει με τη συνεργασία του Ε. Χ. Γονατά το περιοδικό "Πρώτη Ύλη". Το α' τεύχος περιλαμβάνει την ποιητική συλλογή του Δ. Π. Παπαδίτσα "Ουσίες" καθώς και ποιήματα απ' τη συλλογή του Ivan Goll "Traumkraut" (Ονειροχλόη), μεταφρασμένα απ' τα γερμανικά, πάλι απ' τον Δ. Π. Παπαδίτσα. Το ίδιο έτος επανακυκλοφορεί η συλλογή "Ουσίες", αλλά αυτή τη φορά αυτόνομη, ανεξάρτητα απ' το περιοδικό.
1961. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή "Ουσίες Β'". Επίσης εκδίδεται, πάλι με τη συνεργασία του Ε. Χ. Γονατά, και το β' τεύχος του περιοδικού "Πρώτη Ύλη", όπου ο Ποιητής μεταφράζει κι άλλα ποιήματα απ' την "Ονειροχλόη" του Ivan Goll. Το ίδιο έτος παντρεύεται την Αναστασία Κ. Θερμού.

1961 - 1963. Ο Ποιητής βρίσκεται στη Λέρο και Πάτμο, και τα γύρω νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, εργαζόμενος σε νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.
1963 - 1965. Ο Ποιητής ζει στην Αθήνα. Το 1963 εκδίδεται οι συγκεντρωτικός τόμος με τον τίτλο "Ποίηση Ι" και κερδίζει με αυτό το Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης (ο τόμος επανκυκλοφορεί σε β' έκδοση 15 χρόνια μετά και σε γ' έκδοση μετά από 22 χρόνια). Το 1964 κυκλοφορεί η συλλογή "Εν Πάτμω", η οποία, κατά ομολογία του ίδιου, ακούστηκε μέσα στο σπήλαιο της Αποκάλυψης.
1965 - 1967. Ο Ποιητής ζει στη Σπάρτη. Είναι διευθυντής της ορθοπεδικής κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Σπάρτης. Το 1966 κυκλοφορεί την ποιητική συλλογή "Εν Πάτμω Και Δυο Ερμηνείες".
1968 - 1976. Ο Ποιητής μένει στην Καλαμάτα κι εργάζεται πάντα ως ορθοπεδικός. Το 1970 κυκλοφορεί την ποιητική συλλογή "Όπως Ο Ενδυμίων". Το 1972 κυκλοφορεί η συλλογή "Διάρκεια Και Ενδέκατη Παραλλαγή". Το 1974 κυκλοφορεί ο συγκεντρωτικός τόμος (1964 - 1974) με τον τίτλο "Ποίηση ΙΙ" (ο τόμος επανακυκλοφορεί σε β' έκδοση 7 χρόνια μετά). Γίνεται μέλος της Επιτροπής Απονομής Κρατικών Βραβείων.
1976. Ως τη μέρα του θανάτου του ο Δ. Π. Παπαδίτσας ζει στην Αθήνα.
1977. Κυκλοφορεί η συλλογή "Εναντιοδρομία".
1979. Ο Ποιητής εκπροσωπεί την Ελλάδα στο πανευρωπαϊκό ποιητικό φεστιβάλ στη Λουβαίν του Βελγίου.
1980. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή "Δυοειδής Λόγος", η οποία αποσπά το Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Ο Ποιητής εκπροσωπεί για δεύτερη φορά τη χώρα μας και πάλι στη Λουβαίν του Βελγίου.
1983. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή "Η Ασώματη". Το έργο τιμήθηκε με το Βραβείο Ακαδημίας (Έπαθλο Ουράνη). Το ίδιο έτος κυκλοφορεί κι ο τόμος δοκιμίων με τον τίτλο "Ως Δι' Εσόπτρου" (σκέψεις, αποσπάσματα, σχεδιάσματα). Το 1983 επίσης, ο Ποιητής εκπροσωπεί την Ελλάδα σ' ένα σεμινάριο Ποιητών - Ιατρών στο Λονδίνο. Οι χώρες που έλαβαν μέρος ήταν η Γαλλία, η Πολωνία, Η Πορτογαλία κι η Ελλάδα.
1984. Κυκλοφορεί η μετάφραση των Ορφικών Ύμνων σε συνεργασία με την Ελένη Λαδιά.
1985. Κυκλοφορεί η μετάφραση των Ομηρικών Ύμνων σε συνεργασία πάλι με την Ελένη Λαδιά. Το ίδιο έτος ο Δήμος Νικαίας τιμά τον Ποιητή για την προσφορά του στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της περιοχής. Επίσης η διοίκηση του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού απονέμει μετάλλειο στον Ποιητή για την "υψηλόφρονη επιστημονική κι ανθρωπιστική του προσφορά" και τον ευχαριστεί για την εθελοντική του εργασία τα πρώτα 5 χρόνια της "Ερυθροσταυρικής του δραστηριότητας". Ο Ορθοπεδικός Σύλλογος επίσης τιμά με ξεχωριστή υπερηφάνεια το επιφανές μέλος του, γιατί ο Δ. Π. Παπαδίτσας, εκτός απ' τη μεγάλη προσφορά του στα Γράμματα, διέπρεψε και στην Ιατρική. Τον ίδιο χρόνο εκδίδονται στην Ισπανία ποιήματά του σε τόμο με το γενικό τίτλο "De Patmos A Delfos" μεταφρασμένα απ' το νεοελληνιστή Jose Ruiz. Ποιήματά του επίσης έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Ρωσικά, Γερμανικά, Πολωνικά, Ουγγρικά και Φλαμανδικά (Βέλγιο) κι είναι ήδη δημοσιευμένα σε αντίστοιχες ανθολογίες και περιοδικά.
1986. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή "Το Προεόρτιον".
1987. Στις 22 Απριλίου πεθαίνει ο Ποιητής από καρδιακό νόσημα. Αξίζει να σημειωθεί πως απ' τη μέρα της εγκατάστασής του στην Αθήνα ως κυριολεκτικά τη μέρα του θανάτου του, εργαζόταν ως διευθυντής στο Κέντρο Αποκατάστασης Αναπήρων...                                 [Ελένη Λαδιά]

«Στα πρώτα του ποιητικά βήματα ο Παπαδίτσας προσπάθησε να εκφράσει την αγωνία του για μια αναμόρφωση του κόσμου, μέσα αντισυμβατικές γλωσσικές και θεματικές επιλογές και με επιρροές από το ρεύμα του υπερρεαλισμού και την αρχαιοελληνική προσωκρατική φιλοσοφία. Στην πορεία του προς την ωριμότητα οδηγήθηκε προς μια απόπειρα γεφύρωσης του χάσματος ανάμεσα στην γήινη πραγματικότητα και το ποιητικό σύμπαν, μέσω ενός ενορατικού λόγου και με επιρροές από το ρομαντισμό του Hölderlin.»                                     (Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, ekebi.gr)

Στο δοκίμιο του «Σκέψεις για τη γλώσσα και τη γλώσσα μου» ο Παπαδίτσας αναφέρει: «Ένας ποιητής, ό,τι έχει να πει το λέει με την ποίησή του. Θα έλεγα μάλιστα ότι δεν το λέει αλλά το δείχνει. Η ποιητική γλώσσα είναι συγχρόνως νόηση, εικόνα, ψυχικός αναπαλμός, αυτόματη αντίληψη, αισθητηριακή ή αισθητική ανάπλαση του γεγονότος, παρών χρόνος διαστελλόμενος ή συστελλόμενος μέσα σε μια διάρκεια χωρίς πέρατα.»
Και στο «Ως δι’ εσόπτρου»: «Η ποίηση είναι η αυθεντικότερη γλώσσα, δηλαδή νηπιακή γλώσσα, όπου το πράγμα, η έκφρασή του, η ονομασία του, η περιγραφή του, ο ήχος του, η μνημιακή του ανάκληση, όλα μαζί είναι ένα. (Μνημιακή ανάκληση: μια ολόκληρη διαδικασία για να ξαναμπούμε στον εαυτό μας που γνωρίζει). Κάθε ποιητής μιλάει σαν νήπιο, δηλαδή ακατανόητα για κείνους που έχουν ξεχάσει την πρώτη τους, την πιο αληθινή γλώσσα.»

~*~

Απρόσμενα θαρρώ, μετά από τηλεφώνημα φίλου, βρέθηκα το κρύο Σαββατιάτικο πρωινό του Φλεβάρη, στο δημοτικό Θέατρο του πολυχώρου "Μάνος Λοΐζος" του Δήμου Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη, να παρακολουθώ με μεγάλη περιέργεια κι ενδιαφέρον πέρα για πέρα αληθινό, την εκδήλωση για τον Ποιητή Δημήτρη Π. Παπαδίτσα.

Τα λιγοστά που γνώριζα μέχρι τότε, ήταν καθαρά προσωπικά οικογενειακά στιγμιότυπα και αυτά λόγω της συγγένειας της προγιαγιάς μου της Μαριώς με τον πατέρα του, Παρασκευά Παπαδίτσα.

Οι αναφορές στο όνομά του περιείχαν πάντα στοιχεία αισθημάτων αγάπης, θαυμασμού και εκτίμησης.

Η εισηγήτρια της εκδήλωσης, Ελένη Λιντζαροπούλου, Θεολόγος – ποιήτρια, μέσα σε ένα κλίμα έντονης συγκινησιακής φόρτισης, μίλησε για τον ποιητή Δημήτρη Παπαδίτσα, την εποχή του, το έργο του!

Διάβασε αποσπάσματα των γραφών του και ποιήματα από διαφορετικές περιόδους της πορείας του.

Έγινε ειδική αναφορά στη συνεργάτιδά του, λογοτέχνιδα, κ. Ελένη Λαδιά, η οποία παρεβρισκόταν επίσης στην εκδήλωση.

Στα λίγα που μπορέσαμε να ανταλλάξουμε, λόγια και συστάσεις, κυριάρχησε το ενδιαφέρον για την παρούσα ανάρτηση, για την οποία έλαβα πολύ σύντομα από μέρους της πλήθος πληροφοριών και φωτογραφίες του ποιητή, σαν κι αυτές παραπάνω, που με κατέστησαν κοινωνό μιας σπουδαίας προσωπικότητας, ενός σημαντικού πνευματικού ανθρώπου.

Ολόκληρη την εισήγηση της κ. Λιντζαροπούλου, μπορείτε να την κατεβάσετε από ΕΔΩ σε μορφή pdf και να εμβαθύνετε έτσι στη ζωή και το έργο ενός μεγάλου ποιητή, που γεννήθηκε στα Κουμέικα της Σάμου!!

ΑΠ' ΤΟ "ΕΝ ΠΑΤΜΩ"

VII

Καθώς τα χρόνια επέστρεφαν
Στα λιβάδια της ρέμβης
Φως απ' το χόρτο ανέβαινε
Κι από τα βήματα
Φθόγγοι γλυκείς εγέμιζαν τον αέρα
Ω η σαγήνη τους

Καθαρό κι άσπρο ανάλαφρο
Πουλί από φως ανέβηκες
Με μιας το τραγούδι σου
Το τίναγμά σου χτύπησε
Του στήθους το σήμαντρο
Κι αντήχησε ο χρησμός 
Των θρήνων

Κι όταν το χέρι άπληστο
Κλείδωνε με τη σήψη του
Το φλύαρο στόμα
Στο ξαφνιασμένο απόβροχο
Ουράνιο τόξο φάνηκες
Της ερημιάς, να ενώσεις
Την Πάτμο με το άφωνο.

"Εν Πάτμω" 1964
Από τη ΣΑΜΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Τόμος ΣΤ΄ ΑΡΙΘ. ΤΕΥΧΟΥΣ 22-23

Δείτε ακόμη :

• Δ. Π. Παπαδίτσας, η μοναξιά της αυθεντικότητας - του Δημήτρη Παλάζη
• Δημήτρης Παπαδίτσας «Οι μικρές κατά διαλείμματα σιωπές» - του Γιώργου Λίλλη
• Η αγωνία της γραφής και το καταφύγιο της φιλίας - του Γιάννη Φλυτζάνη
• Χαμηλοφώνως Παπαδίτσας Δ. Π. διαβάζει: Γκανάς Μιχάλης, Ανέκδοτη ηχογράφηση
• Ποιητές και αρχαία Ελλάδα : Σικελιανός, Σεφέρης, Παπαδίτσας
• ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΛΑΔΙΑ - Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΟΝΤΟΣ