Τα καλύβια και ο ρόλος τους στη ζωή της Σάμου

Πριν από τον πόλεμο (1940) και για αρκετά χρόνια μετά, όταν έκλειναν τα σχολεία και έμπαινε το καλοκαίρι, ολόκληρος ο αγροτικός πληθυσμός μετακόμιζε στις εξοχές, στα κτήματα με καλύβια.
Το αγροτικό νοικοκυριό, με κύριο άξονα το καλύβι με το φούρνο του, κάλυπτε τις ανάγκες της οικογένειας.
Επειδή ο χώρος της καλύβας ήταν μικρός και οι φαμελιές μεγάλες, οι άνδρες και τα μεγάλα παιδιά κοιμόνταν έξω στις τσαρδάκες (τσαρδάκια), που κατασκεύαζαν πρόχειρα με κλαδιά και υλικά που έδινε η φύση.
Φυσικά, η μετάβαση της οικογένειας στην εξοχή δεν γινόταν για λόγους παραθερισμού, χωρίς να παραβλέψουμε κι αυτό το στοιχείο.
Περισσότερο εξυπηρετούσε τις ανάγκες της αγροτικής οικογένειας για την καλλιέργεια των χωραφιών και τη συγκομιδή των καρπών.

Έτσι η Σάμος, κατ’ εξοχήν αγροτικό νησί, είχε γεμίσει από καλύβια, με τον απαραίτητο φούρνο. Εκεί μαγείρευαν, έψηναν το ψωμί τους και φούρνιζαν τα διάφορα προϊόντα που ήταν απαραίτητα για τη διατροφή τους κατά τη διάρκεια του χειμώνα: μπουκνάκια (σαμιώτικα μαύρα σύκα), καρούμπες (χαρούπια) συνήθως τις πλατιές, που μικροί τις λέγαμε σοκολάτες, τα μικρά κουντουρίδια που προορίζονταν για τα ζώα, σύκα, τζιτζίφια, σταφίδες, παξιμάδια. Εκεί έφτιαχναν μουσταλευριές και πετιμέζι.

Στο διάστημα του καλοκαιριού έπρεπε να μαζευτεί η σοδιά και να αποθηκευτεί στο κελάρι.
Ακόμα καθάριζαν τα λιόδεντρα και το έδαφος για το μάζεμα του καρπού. Οι ελιές έπρεπε να μαζευτούν μία μία από τη γη.
Ετοίμαζαν τα χωράφια για σπορά, φρόντιζαν τα καπνά και τελείωναν με τον τρύγο.

Αυτό το ρόλο έπαιξαν τα καλύβια στη Σάμο.

Σήμερα τα περισσότερα έχουν καταρρεύσει. Μερικά έγιναν αγροτικές κατοικίες με σύγχρονο εξοπλισμό, το ρεύμα της ΔΕΗ έφτασε παντού και κάποια άλλα μεταμορφώθηκαν σε βίλες.

Νίκος Νόου – τριάντα πέντε χρόνια με το φακό της επικαιρότητας 1960-1995