Κώστας Α. Ζαφείρης - Πατριδογνωσία

«Γεννήθηκα το 1913. Ήμασταν εφτά παιδιά, ο πατέρας και η μάνα. Η μητέρα μου η Κατερίνα ήταν μικρή στην Αίγυπτο. Ήρθε εδώ και παντρεύτηκε και πήρε τον Αντρέα το Ζαφείρη. Πέθανε στη Μέση Ανατολή, αρρώστησε, 55-56 χρονών. Ήταν ψηλή, αδύνατη, ωραία γυναίκα.
Μέναμε στο χωριό, στον Πλάτανο. Ήμασταν τρία αγόρια και τέσσερα κορίτσια: εγώ, ο Γιάννης, ο Αλέκος, η Μαρία, η Ευρυνόμη, η Σταυρίτσα, και η Άννα (και η Σταματία, που πέθανε μικρή). Ο πατέρας μου, που είχε βγάλει το σχολαρχείο, έκανε εμπόριο με κρασιά και πευκοφλοιό (πίτκα), αργότερα τα ‘κανα κι εγώ αυτά. Ήτανε έξυπνος άνθρωπος ο Αντρέας ο Ζαφείρης. Είχε της θείας μου της Σταυρούλας το σπίτι με το μεγάλο κατώι στη Λότζα και κουβαλούσανε το μισό χωριό πίτκα κάθε βράδυ. Ζύγιαζε και αγόραζε πίτκα και τον πήγαινε στο Καρλόβασι. Ο Δημήτρης ο Μανιτσούδης είχε εργοστάσιο δερμάτων. Ο πατέρας μου αγόραζε πευκοφλοιό και του πήγαινε. Πήγαιναν από σαπίσω από τα Προσήλια και γδέρνανε τα πεύκα, κι όσοι δεν είχαν ζώα, τα σηκώνανε στον ώμο. Ο μπαρμπα-Νικόλας του Γκλα έφερνε στον ώμο σακούλα 55 οκάδες, απ τα Προσήλια κάθε μέρα.»

«..Ο Κοχλιός απ' τους Σπαθαραίους ήτανε ο πιο μεγάλος προδότης της Σάμου κι αποφασίσαμε να πάμε να τον σκοτώσουμε, εγώ κι ο Μανόλης ο Καραθανάσης. Εγώ δεν πήρα τουφέκι από εδώ, είχε ο Μανόλης. Πήγαμε κι έβρεχε όλη την ημέρα, ήμασταν σε ένα καλυβάκι και καθόμασταν...»

«..Ξαναβγάλαμε κι εφημερίδα τότε. Την εφημερίδα την είχε ο Παπαγιάννης ο Μήτσος από τα Κουμέικα που έχει το λιοτρίβι. Ήτανε υπεύθυνος, όμως δεν ήτανε τέλεια κομμουνιστής»!!!

«...Το '36 στον Αϊ-Στράτη είχε στελέχη. Ήτανε η Χρύσα η Χατζηβασιλείου, ο Βάρναλης, κάναμε και μαθήματα, αλλά κάνανε και διαλέξεις για το σοσιαλισμό, για τον κομμουνισμό. Τί λέει ο Μαρξ, ο Ένγκελς, ο Ιταλός ο Έρκολι.»
Ο Κώστας Ζαφείρης γεννήθηκε τις 13 Νοεμβρίου 1913 στον Πλάτανο, ένα ορεινό χωριό της Σάμου κατοικούμενο από αγρότες, κυρίως αμπελουργούς.  Ο πατέρας του Αντρέας (1862 – 1930), κάτοχος μεγάλων αγροτικών εκτάσεων, ήταν έμπορος, διετέλεσε μέλος του τοπικού κοινοτικού συμβουλίου, ενώ πολιτικά πρόσκειτο στο Κόμμα των Φιλελευθέρων ν του Ελευθερίου Βενιζέλου. Τα παιδιά του, ιδιαίτερα ο Κώστας αλλά και ο Γιάννης Ζαφείρης (1912-2000), επειδή ήρθαν σε επαφή με τα νέα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής τους, απέρριψαν  το ρόλο που τους υποδείκνυε ο πατέρας τους και δεν ακολούθησαν το παράδειγμά του.
Το πρώτο κείμενο που δημοσιεύεται στο βιβλίο αυτό, η αφήγηση Α, αποτελεί απομαγνητοφώνηση συνέντευξης που έδωσε στο γιο του Δημήτρη το 2003 και 2004. Παρά τις αδυναμίες του προφορικού λόγου, με τις επαναλήψεις και την έλλειψη χρονολογιών, αποτελεί μια συνοπτική αυτοβιογραφία του.
Το δεύτερο τμήμα (Β) αποτελούν τα χειρόγραφα του Κώστα Ζαφείρη, όλα γραμμένα τη δεκαετία του 1960, εκτός από το 1 που γράφτηκε στην περίοδο της γερμανικής κατοχής, περίπου από το Μάιο έως τον Αύγουστο του 1944, και που καταγράφει με μορφή σημειώσεων διάφορα συμβάντα, αλλά και τη δύναμη του ΕΑΜ.

Στο τρίτο τμήμα (Γ) αναδημοσιεύονται από την τοπική εφημερίδα της ΕΔΑ Δημοκρατική, του 1965 και 1966, δύο ενθυμήματα του Κώστα Ζαφείρη από την περίοδο της κατοχής.
Στο τέταρτο τμήμα (Δ) δημοσιεύονται από τα κατάλοιπα του Κώστα Ζαφείρη όσα έγγραφα βρέθηκαν, τόσο δικά του, όσο και άλλα, που αφορούσαν τη δράση του.
Στο πέμπτο και τελευταίο τμήμα (Ε) δημοσιεύονται έγγραφα που εντοπίστηκαν σε άλλα αρχεία, του SOE από την Αγγλία, του ΓΕΣ/ΔΙΣ, του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών και των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ).(από τον πρόλογο του Μανόλη Α. Βουρλιώτη)

~*~

Σημαντικό μέρος σ’ αυτό το τμήμα αποτελεί η αναφορά του Ταγματάρχη Μ. Κάρντιφ, αντιπροσώπου των Βρετανικών Δυνάμεων.
Αξιοσημείωτες είναι επίσης και οι επιστολές τόσο του στρατιώτη Κ. Μαυρίκη (ασυρματιστή) σχετικά με την επιχείρηση Eternity στη Σάμο, όσο και αυτή άγνωστου στρατιώτη προς άγνωστο παραλήπτη (13 Δεκ. 1944) με σαφώς αντίθετα φρονήματα από αυτά του Κ. Ζαφείρη.
Με τα τεκμήρια που δημοσιεύονται μπορούμε να μελετήσουμε την ανέλιξη ενός στελέχους της αριστεράς, σε ένα νησί στο οποίο από τη δεκαετία του '40 το κίνημα ήταν ισχυρό, μέσα από τις πολλαπλές μαρτυρίες του Κώστα Ζαφείρη, τόσο στη δεκαετία του '60 αλλά και στις αρχές του 21ου αιώνα, καθώς και τις απόψεις άλλων γι αυτόν.

Το βιβλίο αυτό, "ήρθε και με βρήκε" στην πρόσφατη επίσκεψή μου στο Εμπορικό Κέντρο River West καθώς πήγα για το Παζάρι Βιβλίου που διοργανώνεται εκεί από 1 μέχρι 20 Οκτώβρη, από 100 εκδότες.
Μέσα σε σύνολο 150.000 βιβλίων, θέλει πολύ τύχη  να βρεις αυτό που ζητάς.
Ακριβώς στην πρώτη στροφή όμως έπεσα πάνω του και το "ρούφηξα" κυριολεκτικά πριν κλείσει 24ωρο στα χέρια μου.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βιβλιόραμα» και είναι διαθέσιμο από αρκετά ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία.