"ΚΑΡΛΟΒΑΣΙΤΙΣΣΑ"

Μαρίκα Παπαγκίκα, τραγούδι
Αλέξης Ζούμπας, βιολί
Μάρκος Σιφνιός, βιολοντσέλο
Κώστας Παπαγκίκας, σαντούρι
(Νέα Υόρκη, 17.11.1926, Victor 68785, 12”)
δίσκος 78 στροφών

"Τα δυο γλυκά ματάκια σου, Καρλοβασίτισσα μου,
Σαν δυο σαΐτες φλογερές πληγώσαν την καρδιά μου.

Ενώ σκληρά και άσπλαχνη μου είπες να ελπίζω,
Με τα καμωματάκια σου με κάνεις και δακρύζω.

Ωχ! Καρλοβασίτισσα, τρελή μου τσαχπινούλα,
Πες μου το πώς θα μ’ αγαπάς, Σαμιώτισσα μικρούλα."

Σμυρνέικου ύφους τραγούδι, σε αργό μη χορευτικό επτάσημο ρυθμό.
Η σύνθεση αποδίδεται στον (χιώτικης καταγωγής από πατέρα, Σαμιώτη κατά τα άλλα) δεξιοτέχνη του σαντουριού – τσίμπαλου για την ακρίβεια – και συνθέτη Δημήτρη Βεργώνη, σύμφωνα με την παρτιτούρα εποχής.
Πρόκειται για την πιο γνωστή από τις έξι – επτά Καρλοβασίτισσες που κυκλοφόρησαν στη Σάμο.
Οι άλλες Καρλοβασίτισσες (λ.χ. του Γ. Κατεβαίνη σε στίχους Στ. Παναγιωτίδη, του Ε. Πανταζώνη, του Β. Δροσινού   για χορωδία και πιάνο) δεν έτυχαν ευρείας απήχησης όπως αυτή του Βεργώνη.
Η εξαιρετική ηχογράφηση που παρουσιάζεται εδώ με την Παπαγκίκα και τη συνοδεία από σαντουρόβιολα, πιστή απόδοση από την παρτιτούρα του Βεργώνη, μας μεταφέρει στο μουσικό κλίμα της εποχής, ενδεικτικό της σμυρνέικης επίδρασης στη μουσική ζωή των νησιών του Αν. Αιγαίου  στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αι.
Ακούστε την ηχογράφηση :


"Κατεβάστε" το τραγούδι, από ΕΔΩ

Από τις … «άλλες Καρλοβασίτισσες» αξίζει να αναφερθούμε στην ηχογράφηση που έγινε για τη συλλογή « ΣΑΜΟΣ - Παιχνίδια και παιχνιδιάτορες».

Συντελεστές  της συγκεκριμένης ηχογράφησης ήταν:
Ζαφειρίδης Νώε, ΚΙΘΑΡΑ
Ζαχαρίου Δημήτρης, ΒΙΟΛΙ-ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Μαυρίκης Κώστας, ΣΑΝΤΟΥΡΙ
Πάππος Αλέξης, ΚΟΝΤΡΑ ΜΠΑΣΟ

Στο δίσκο δεν αναφέρεται (;) κάτι ιδιαίτερο σχετικά με την προέλευση του τραγουδιού, παρά μόνο ότι «με βάση την καταγωγή των ερμηνευτών» είναι η Σάμος.
Στην ουσία πρόκειται για το ίδιο τραγούδι του Δημήτρη Βεργώνη, σε πιο γρήγορο μη χορευτικό πάντα επτάσημο ρυθμό, διατηρώντας όμως τη μελωδία στα πρότυπα της παλιάς ηχογράφησης.
Το τραγούδι εδώ χωρίζεται σε δύο μέρη. Ακολουθείται η μελωδική γραμμή της πρώτης ηχογράφησης χωρίς την επανάληψη των δίστιχων. Ανάμεσα στα δίστιχα και πάνω στη μελωδία της εισαγωγής, έχει προστεθεί  με «δάνειο» το ρεφρέν του παραδοσιακού μικρασιάτικου τραγουδιού  «Σαν πας στα ξένα» :
Σαν πας στα ξένα, πάρε και μένα,
πάρε και μένα για συντροφιά (δις)

Έχουν προστεθεί επίσης επιπλέον στίχοι, που πιθανόν προέρχονται από άλλες ομότιτλες συνθέσεις, ενώ και το «Ωχ Καρλοβασίτισσα….» εδώ ακούγεται παραλλαγμένο : «Αχ Καρλοβασίτισσα της Σάμου το καμάρι…».
Το τραγούδι βρίσκεται στο 2ο CD της συλλογής και μαζί με τα υπόλοιπα, ηχογραφήθηκε το 2006 σε μια παραγωγή του Πνευματικού ιδρύματος Σάμου "Νικόλαος Δημητρίου.

Ακούστε την ηχογράφηση :

"Κατεβάστε" το τραγούδι, από ΕΔΩ

~.~

Τα στοιχεία που αφορούν την ηχογράφηση της Μαρίκας Παπαγκίκα, συλλέχθηκαν από την έκδοση "Η Σάμος στις 78 στροφές" και το διαδίκτυο.
Το αφιέρωμα στο συγκεκριμένο τραγούδι προέκυψε κατά τη διάρκεια εκμάθησής του και μετά από πρόβα με σαντούρι και κιθάρα στη νεώτερη μορφή της.
Θέλησα να βρω κι άλλες τυχόν εκδοχές στη μουσική εκτέλεση και την ερμηνεία μιας και δεν ακούγεται στα πανηγύρια του καλοκαιριού που γίνονται στην περιοχή μου αλλά ούτε βέβαια από τα μίντια.
Λες κι αυτά τα ξεχωριστά τραγούδια προορίζονται μόνο για μουσειακή χρήση!!

Σας περιγράφω την αντίδραση του συμπαίχτη μου "παιχνιδιάτορα" (σαντουριέρη) Στάθη Γιουρέλη, όταν του έβαλα να ακούσει την πρώτη εκτέλεση:
Έμεινε με το στόμα ανοιχτό, πετάχτηκε όρθιος ενώ οι μπαγκέτες που κρατούσε, του γλίστρησαν από τα χέρια... Δεν πίστευε στα αυτιά του...

Έτσι είναι.. Τα μεγάλα τραγούδια, μαγεύουν όσα χρόνια κι αν περάσουν!!!