Η Καληαρμένισσα της Σάμου

Στην Παναγία τη Σπηλιανή 

«Την ωραιότητα της παρθενίας Σου,
και το υπέρλαμπρο το της αγνείας Σου,
ο Γαβριήλ καταπλαγείς εβόα Σοι,
Θεοτόκε: Ποιόν Σοι εγκώμιον προσαγάγω επάξιον;
Τι δε ονομάσω Σε; Απορώ και εξίσταμαι διό,
ως προσετάγην, βοώ Σοι:
Χαίρε, η Κεχαριτωμένη.»

Όταν έχεις να γράψεις κάτι, έστω και το παραμικρό, για την Παναγία είναι πραγματικά πολύ δύσκολο για δύο λόγους. Πρώτον γιατί τα λόγια δεν φτάνουν και είναι πολύ φτωχά για να υμνήσουν το μεγαλείο της και δεύτερον γιατί όλοι οι υμνωδοί της εκκλησίας έχουν βρει πραγματικά εξαίρετους χαρακτηρισμούς να της προσδώσουν. Άλλωστε και μόνο τα προσωνύμια που της έχουν δοθεί- στο σύνολο 1747(!)- αποδεικνύουν περίτρανα την ξεχωριστή θέση που κατέχει η μορφή της στην χριστιανική εκκλησία, αλλά και στην καρδιά των πιστών. Θεοτόκος, Κεχαριτωμένη, Βασίλισσα των Ουρανών, Παναγία, όλα δηλώνουν ότι οι πιστοί την έχουμε κατατάξει ως την αγιοτέρα από όλους τους αγίους.

Από τη μια, στο πανίερο πρόσωπο της Παναγίας Παρθένου όλοι μας βλέπουμε το οικείο και πολυαγαπημένο πρόσωπο της μάνας. Μιας μάνας, που έχει ανοιχτή την αγκαλιά της για τον καθένα από εμάς, που θα ακούσει την προσευχή του και θα μεσιτέψει για αυτόν στον Υιό της και Θεό μας, θα μας παρηγορήσει, θα μας δώσει ελπίδα, θα μας στηρίξει, θα μας συμπονέσει, θα μας ευλογήσει και θα σταθεί πλάι μας χωρίς ποτέ να ζητήσει ανταλλάγματα, όπως ακριβώς όλες οι μάνες του κόσμου. Από την άλλη, η Υπεραγία Θεοτόκος συμβολίζει τη μορφή της μάνας που έχασε άδικα το παιδί της, συμβολίζει τον πόνο, τη θλίψη, το θρήνο, αλλά και την υπομονή και τη θεία δικαίωση. Ίσως αυτή να είναι η πολύ ανθρώπινη πλευρά της Παναγίας που μας κάνει να τη νιώθουμε πιο οικεία και να της ανοιγόμαστε ευκολότερα. Και ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που η Βασίλισσα των Ουρανών έχει φανερωθεί πολλές φορές στα θνητά πλάσματα της γης είτε με τη θεία μορφή της είτε με κάποια ανθρώπινη μορφή είτε με τα θαύματά της.

Αυτή λοιπόν η τόσο στενή σχέση των χριστιανών με την Παναγία φανερώνεται και από το γεγονός ότι έχουν κτιστεί πάρα πολλές εκκλησίες, αφιερωμένες στη Θεία Χάρη της, άλλες σκαρφαλωμένες σε βράχια, άλλες σε ψηλά βουνά, άλλες δίπλα στη θάλασσα και άλλες μέσα σε σπήλαια. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η Ιερά Μονή της Παναγίας της Σπηλιανής ή Καληαρμένισσας στη Σάμο.

Η μονή βρίσκεται κτισμένη πάνω από την πόλη του Πυθαγορείου, σε υψόμετρο 125 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, στην είσοδο ενός σπηλαίου. Το σπήλαιο υπήρξε χώρος θρησκευτικής λατρείας από τα αρχαία χρόνια. Στα βυζαντινά χρόνια το ίδιο σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως ιερός τόπος του χριστιανισμού και πιθανόν ως τόπος ασκήσεως μοναχών. Τον 16ο αιώνα στην περίοδο του ανασυνοικισμού της Σάμου, μαρτυρείται ότι ναυτικοί από τη θάλασσα και οι πρώτοι κάτοικοι από τα γύρω χωριά έβλεπαν κάθε βράδυ προς το μέρος της Σπηλιανής ένα εντυπωσιακό φως. Ερεύνησαν το σημείο, ανακάλυψαν την είσοδο του σπηλαίου και προχωρώντας μέσα σ΄ αυτό, έκπληκτοι βρέθηκαν μπροστά σ΄ ένα μικρό ναό, όπου υπήρχε ένα πανάρχαιο εικόνισμα της Υπεραγίας Θεοτόκου, λουσμένο με ένα υπέρκοσμο φως. Από τότε αρχίζει και η νεώτερη ιστορία της Ιεράς Μονής.

Μέσα στο σπήλαιο υπάρχει εντοιχισμένη η αρχαία εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, ραγισμένη και χωρίς χρώματα λόγω της πολλής υγρασίας. Η χρονολόγηση της ιεράς εικόνας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Όσο για το ράγισμα, η λαϊκή παράδοση διασώζει την εξής ιστορία: Πριν από πολλά χρόνια, κάποιοι ξένοι από ευλάβεια ήρθαν με καΐκι και πήραν κρυφά στα μέρη τους το ιερό κειμήλιο, αλλά η Παναγία δεν ήθελε να εγκαταλείψει τη Σάμο. Καθώς λοιπόν έβγαζαν την εικόνα από το καΐκι, αυτή έπεσε στη θάλασσα με αποτέλεσμα να σπάσει σε πέντε κομμάτια. Τα τμήματα της εικόνας, επιπλέοντας, επέστρεψαν και πάλι στο νησί. Την βρήκαν οι πιστοί στην παραλία και με πολύ ευλάβεια την ξανάβαλαν και πάλι στη θέση της. Από τότε ονομάζουν τη εικόνα «Παναγία Καληαρμένισσα», αφού αρμενίζοντας γύρισε στο σπίτι της. Έτσι από τότε μέχρι και σήμερα, ο τόπος αποτελεί ένα ευλαβικό προσκύνημα για τους πιστούς που σέβονται και τιμούν την Παναγία μας.

κείμενο | δήμητρα_λαμπροπούλου

φωτογραφίες | ιωάννης_παπαναστάσης

επιμέλεια | αλέξανδρος_κόγκας+τάσος_θώμογλου

πηγή: ariVe.gr

~*~

Μπορείτε να φανταστείτε πως ένοιωσα, όταν "ανακάλυψα" ότι κάποια "ιστοσελίδα πολιτισμού και όχι μόνο, από τη Βέροια Ημαθίας, που λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια με τη σύγχρονη, φρέσκια και καλλιεργημένη ματιά νέων ανθρώπων που εκτός από τις επιστημονικές επαγγελματικές τους υποχρεώσεις, ερωτεύονται με τον λόγο και την εικόνα και τα κάνουν ιδέες και κείμενα που λατρεύεις να διαβάζεις" ( Σοφία Β. Γκαγκούση/ Δημοσιογράφος), ξεπερνάει τα "σύνορα" και ασχολείται με άποψη και επαγγελματισμό, με θέματα τοπικού Σαμιακού ενδιαφέροντος όπως :

Οι σύγχρονοι Κεραμίστας στους Κουμαραδαίους, Το Ευπαλίνειο όρυγμα, Το παλιό ταμπάκικο στο Καρλόβασι, Η Ακολουθία του Ιερού Νιπτήρος στη Σάμο, Ο Λαίλαπας της Χώρας και το παρόν!

Για όλα αυτά τα αφιερώματα, υπεύθυνος συνδετικός κρίκος της πανέμορφης μακεδονικής πόλης, με αυτή τη γωνιά του βορειοανατολικού αιγαίου,  είναι ο Γιάννης Παπαναστάσης, αφού κατά μεγάλο μέρος αυτά στηρίζονται στη δική του εξαιρετική φωτογραφική προσέγγιση, την άψογη αισθητική του, την ευαισθησία του και το προσωπικό του ενδιαφέρον.

Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια τόσο στον ίδιο όσο και στα παιδιά του ariVe για το ήθος και το επίπεδο με το οποίο προσέγγισαν τα θέματα του νησιού μας και φρόντισαν να μας τα παρουσιάσουν, με τρόπο ανάλογο με την ποιότητα και την αξία που διακρίνει ολόκληρη την ύλη του ηλεκτρονικού τους περιοδικού!!

Τους ευχαριστούμε θερμά και ευελπιστούμε σε ανάλογη συνέχεια.

Θα είμαστε από κοντά!!!

Πρόσφατα κυκλοφόρησε και το πρώτο έντυπο arive.gr, που μπορείτε να ξεφυλλίσετε  παρακάτω :