Δρ. Ανακρέων Σταματιάδης, ο κορυφαίος Έλληνας εσπεραντιστής

Η ανάπτυξη της εσπεραντικής Κίνησης στην Ελλάδα είναι αναπόσπαστα δεμένη με την προσωπικότητα και τη δραστηριότητα του κορυφαίου Έλληνα εσπεραντιστή, του Σάμιου γιατρού  Α ν α κ ρ έ ο ν τ α  Σ τ α μ α τ ι ά δ η. *1

Ο Ανακρέων Σταματιάδης γεννήθηκε το 1868 στη Φλωρεντία, από μητέρα Ιταλίδα, ενώ ο πατέρας του, Αλέξανδρος, αδελφός του σπουδαίου ιστορικού της Σάμου Επαμεινώνδα Σταματιάδη, ήταν διακεκριμένος γιατρός και συγγραφέας στη Φλωρεντία, στην Κωνσταντινούπολη και στη Σάμο. Ο Ανακρέων σπούδασε Φιλοσοφία (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Γεωπονία (Μontpellier) και Ιατρική (Πανεπιστήμιο Παρισίων) και μετά το πέρας των σπουδών του διορίστηκε στη Σάμο Αρχίατρος.

Το 1888, όταν ο νεαρός Αν. Σταματιάδης τελείωσε τις γυμνασιακές σπουδές του στο Βαθύ Σάμου, πληροφορήθηκε ότι κάποιος γιατρός από την Πολωνία επινόησε μία τεχνητή διεθνή γλώσσα. Το 1904, αναζήτησε, βρήκε τη γαλλική έκδοση του Ζάμενχοφ για την Εσπεράντο, μελέτησε το περιεχόμενό της, εντυπωσιάστηκε και άρχισε αμέσως να τη μαθαίνει.

Από τα αριστερά: Ηρ. Νικολαίδης, Δ. Κεφαλόπουλος, Ράμφος, Αν.Σταματιάδης, Συνεφιάς, Δημ. Μάλλης, Στ. Λυμπέρης, Σωτ. Φώκος

Το 1906 ίδρυσε στο Βαθύ τη Σαμιακή Εσπεραντική Εταιρία, ενώ το 1907 συνέγραψε διδακτικό βιβλίο της γλώσσας, στην Ελληνική, και το 1909  άρχισε την έκδοση του περιοδικού «Greklingva  Esperantano» (Ελληνόφων Εσπεραντιστής).
Τον καιρό της Ηγεμονίας στη Σάμο, ανέλαβε υπουργός Παιδείας – Υγείας.
Επιστέγασμα της δραστηριότητας του υπήρξε η καθιέρωση της διδασκαλίας της Εσπεράντο το 1910, με νόμο, ως υποχρεωτικού μαθήματος, στα σχολεία της μέσης εκπαίδευσης της Σάμου.
Για το λόγο αυτό, σε κάποιο συνέδριο εσπεραντιστών στη Βαρκελώνη, τον συνεχάρη ο Ζάμενχοβ αυτοπροσώπως διότι η Ηγεμονία της Σάμου ήταν το πρώτο (έμεινε μάλλον και το μόνο) κράτος που έβαλε την εσπεράντο στο εκπαιδευτικό εγκύκλιο σύστημά του.

1911. Σάμος. Εγκύκλιος του Ημεμόνα της Σάμου, Ανδρέα  Κοπάση,  προς τα σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης, για  την υποχρεωτική διδασκαλία της Εσπεράντο στα σχολεία.

Ιδιόχειρη κάρτα του Λ. Λ. Ζάμενχοφ  προς τον Α. Σταματιάδη, για  την έκδοση του βιβλίου του «Εσπεράντο  και Εσπεραντισμός».

Αργότερα οι εχθροί του, τον διέβαλαν στον Ηγεμόνα ως μασώνο (που ήταν) και καϊρικό (που δεν ήταν) και ανακλήθηκε το διάταγμα περί υποχρεωτικής διδασκαλίας της γλώσσας στο Γυμνάσιο - και όταν λίγο μετά, η Σάμος ενώθηκε με την Ελλάδα, τελείωσε η ιστορία.

Από το 1920 ο Αν. Σταματιάδης μετέφερε τη δραστηριότητα του την Κωνσταντινούπολη, όπου εγκαταστάθηκε και όπου ίδρυσε εσπεραντικό σύνδεσμο με το  όνομα Εσπεραντικός Σύνδεσμος Κωνσταντινουπόλεως, Βυζάντιο και εξέδωσε το περιοδικό  «Bizantio» (Βυζάντιο).

Το 1924, ερχόμενος στην Αθήνα, ίδρυσε, μαζί με άλλους Αθηναίους εσπεραντιστές, τον  Νεοελληνικό  Εσπεραντικό Σύνδεσμο, ο οποίος όμως δεν είχε μεγάλη διάρκεια ζωής λόγω της επιστροφής τού Σταματιάδη στη Σάμο. Εκεί εξέδωσε το περιοδικό «Samosa Εsperantisto» (O Σάμιος Εσπεραντιστής).

1931. Αθήνα.Έλληνες εσπεραντιστές σε αναμνηστική φωτογραφία. Με το βέλος, ο ηθοποιός Μίμης Φωτόπουλος

Το 1926, με τη μόνιμη πλέον εγκατάσταση του Αν. Σταματιάδη στην Αθήνα, άρχισε  και η μεγάλη του εσπεραντική δραστηριότητα, της οποίας τα αποτελέσματα φάνηκαν αμέσως.

Τα γραφεία των Ελλήνων Εσπεραντιστών ήταν αρχικά στην Αγ. Κωνσταντίνου 6 κοντά στην Ομόνοια. Αργότερα μετακόμισε σε δικά του γραφεία, Αγ. Μελετίου 54, όπου ίδρυσε σχολή, η κόρη του Σταματιάδη, η αλησμόνητη Ζαππίδα Ρωξάνη Μανούσου.

~*~

Ένας θείος της μαμάς μας, ο Ανακρέων Σταματιάδης, γιατρός και ιδρυτής στην Ελλάδα του Εσπεράντο, είχε γράψει το 1933 ένα βιβλίο, Οι Δελφινόσημοι.
Εκεί αναφέρει όσες οικογένειες δικαιούνται να φέρουν αυτόν τον τίτλο. Και η οικογένεια του παππού μου πρώτη πρώτη. Γιατί κάποιος, λέει, πρόγονός μας το 1620 που βρισκότανε στη Σκοτία, «όπου επεδόθη
εις τα ναυτικά εις τα οποία ησθάνετο ιδιαιτέραν κλίσιν», ήτανε, λένε, και ιδιοκτήτης τριών μεγάλων ιστιοφόρων και πήρε ένα απ’ αυτά να πάει να προσκυνήσει στα Ιεροσόλυμα και να γίνει χατζής. Στον γυρισμό
ένα ναυτόπουλο που του ήτανε αφοσιωμένο τον ειδοποίησε πως οι άντρες του πληρώματος σκόπευαν να τον δολοφονήσουν και να του πάρουν τα χρήματα και το σκάφος. 
Εκείνος για να σωθεί έπεσε στη θάλασσα.
Είχε τρικυμία, πάλευε με τα κύματα και τέλος εξαντλημένος, εκεί που πήγαινε να βουλιάξει, πιάστηκε από την ουρά ενός δελφινιού που περνούσε δίπλα του κι ανέβηκε στη ράχη του. 
Το δελφίνι τον έβγαλε σε μια αμμουδιά που ήτανε η Σάμος. Του άρεσε τόσο πολύ που αποφάσισε να γίνει ο τόπος του.
Αυτός λοιπόν ήταν ο πρώτος πρόγονός μας κι έτσι εξηγείται γιατί είχε οικόσημο το δελφίνι –βρέθηκε σφραγίδα και οικόσημο– κι όλοι οι απόγονοί του ονομάστηκαν Δελφινόσημοι. 
Τώρα γιατί ο θείος Ανακρέων διάλεξε αυτές και όχι άλλες οικογένειες να είναι Δελφινόσημοι, μόνο εκείνος το ξέρει. 
Φαίνεται πως τον καιρό που εξέδωσε το βιβλίο πολλοί που δεν θα μπορούσαν να λέγονται Δελφινόσημοι, του έκοψαν την καλημέρα.
Θυμάμαι τον καθηγητή Βυζαντινολόγο Νίκο Βέη που κάποτε τον συνάντησα και δεν ξέρω πώς ήρθε η κουβέντα πως είμαι από τη Σάμο. «Είστε κι εσείς Δελφινόσημος;» 
Μα τίποτα δεν του ξέφευγε! Ως και το βιβλίο για τους Δελφινόσημους είχε διαβάσει!
Η κόρη του θείου Ανακρέοντα, η πανέμορφη Ρωξάνη, ίδρυσε στην Αθήνα τη σχολή Εσπεράντο. 
Σ’ αυτήν έμαθε τη γλώσσα ο Άγγελος Τσιριμώκος, γιος του Γιάννη Μαρή, που ζει στις Βρυξέλλες και εργάζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά παρακολουθεί μέχρι σήμερα τα συνέδρια Εσπεράντο όπου κι αν γίνονται. ΑΛΚΗ ΖΕΗ - Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο

Ο Ανακρέων Σταματιάδης πέθανε το 1964, σε ηλικία 96 ετών.

*1 Ελληνικός Εσπεραντικός Σύνδεσμος