Οι Άγιοι Της Μοναξιάς Και Της Αλμύρας

T άσπρο ξωκλήσι στην πλαγιά, κατάγναντα στον ήλιο,
πυροβολεί με το παλιό, στενό παράθυρό του,

Και την καμπάνα του αψηλά, στον πλάτανο δεμένη,
τηνε κουρντίζει ολονυχτίς για του Αϊ-Λαού τη σκόλη.

Γ. Ρίτσος, Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα  της πικρής πατρίδας, Κέδρος

Μικρά εκκλησάκια, σημεία ευλαβικής αναφοράς και παρηγοριάς των ανθρώπων της υπαίθρου. Χτισμένα σε ψηλές κορφές, σε απόκρημνους βράχους, κρυμμένα σε "μυστικά" σπήλαια, λουσμένα στο φως του ήλιου ή σε δασοσκέπαστες πλαγιές.
Οικοδομήθηκαν από φτωχούς χειρώνακτες, τις περισσότερες φορές με τους δικούς τους κόπους.
Με αρχιτέκτονα τη βαθιά τους ευλάβεια, δημιούργησαν πανέμορφα κτίσματα.
Κάθε γωνιά, κάθε πέτρα έχει τοποθετηθεί με πίστη και μεράκι.

Τα ξωκλήσια μας αμέτρητα και διάσπαρτα σε όλη την ύπαιθρο, ερημικά και υπερήφανα, αφιερωμένα στους αγίους μας, στέκονται μάρτυρες της θρησκευτικής μας παράδοσης και του πολιτισμού μας.
Και οι πιστοί τα περιποιούνται με περίσσεια φροντίδα, τα επισκέπτονται και συμμετέχουν στις γιορτές τους και στα πανηγύρια τους.
Και οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας, μας έχουν αφήσει πλούσια κληρονομιά τα ήθη και τα έθιμα που ξεδιπλώνονται στη χάρη τους.
Εσπερινός με αρτοκλασία, τάματα και λουλούδια, λειτουργία, περιφορά της εικόνας και μετά πανηγύρι και φαγητό για να ξαποστάσουν οι άνθρωποι μιας άλλης εποχής από τη σκληρή δουλειά.

Αλλά και σήμερα, ο κόσμος τα επισκέπτεται με πολλή ευχαρίστηση.
Περιμένουν οι πιστοί ένα ολόκληρο χρόνο για να 'ρθει  η γιορτή του αγίου και να προσκυνήσουν με ευλάβεια την εικόνα, να κάνουν το τάμα τους και να ετοιμάσουν το πανηγύρι.
Τα ξωκλήσια ασπρίζονται, τα μανουάλια γυαλίζονται, οι εικόνες ντύνονται τις ποδιές τους, εξωτερικά σημαιοστολίζονται, μοσχοβολάνε βασιλικό και φασκόμηλο, δάφνη και ρίγανη, φωταγωγημένα από τα καντήλια και τις λαμπάδες.
Χώρος συνάντησης και αναμνήσεων για μικρούς και μεγάλους.

Έθιμα μοναδικά,  που χάνονται οι ρίζες τους στο μακρινό χθες, αποτελούν την ευκαιρία για να ενώσουν ανθρώπους, για να ανοίξουν τις καρδιές τους, για να θυμηθούν τα παλιά και για να γιορτάσουν σήμερα μακριά από την καθημερινότητα.
Ο κάθε νοικοκύρης αναλαμβάνει μόνος του ένα μέρος από το πανηγύρι.
Και όλοι μαζί αγωνιούν για να γίνουν όλα πλούσια, με αξιοπρέπεια αλλά και με μέτρο.
Τίποτε το περιττό και όλα στη θέση τους με περηφάνια μιλούν για τη φυσιογνωμία της ταυτότητάς μας.
Καζάνια με τη "γιορτή", ταψιά με πίτες, λουκουμάδες και τηγανίτες, αμυγδαλωτά και κουραμπιέδες, κρασιά, σούμα  και ζυμωμένα ψωμιά ετοιμάζονται με κέφι για να τα απολαύσουν όλοι μαζί στο κοινό τραπέζι, μετά τη λειτουργία και αφού τα ευλογήσει ο παπάς.
Όλα αυτά είναι ένα κομμάτι από τη μοναδική θρησκευτική μας παράδοση και τον ελληνικό πολιτισμός μας...

Κάποια ξωκλήσια, λιγότερο προσιτά, χτισμένα πάνω σε μικρά ερημονήσια, παρέα ολοχρονίς με την αλμύρα της θάλασσας, τις ριπές του αέρα και το κρώξιμο των γλάρων, δεν έχουν σχεδόν ποτέ την ευκαιρία να βάζουν τα γιορτινά τους, την παραμονή ή ανήμερα της γιορτής του Αγίου τους.

Όταν αυτό γίνεται, σε κάποιες άλλες επιλεγμένες μέρες του καλοκαιριού, το πανηγύρι που στήνεται, έχει άλλη γλύκα κι ομορφιά.

Στη βορειοανατολική πλευρά της Σάμου υπάρχουν συγκεντρωμένα 5 τέτοια μικρά νησιά ( Ο Άγιος Νικόλαος, το Διαπόρτι (ή Διαπόρι), το Μακρόνησο (ή Μακρονήσι), το Πρασονήσι και το Στρογγυλό ) που μέχρι πρόσφατα, τα γνώριζα μονάχα σαν ονόματα - μικρές κουκίδες στο χάρτη, από το μάθημα της πατριδογνωσίας του δημοτικού σχολείου...

Σε δύο από αυτά είναι χτισμένα μικρά ξωκλήσια. Στον Άγιο Νικόλαο το ομώνυμο εκκλησάκι και στο Μακρονήσι της Παναγίας.

Μόλις κανονιστεί λοιπόν η ημερομηνία της λειτουργίας, τον πρώτο λόγο έχουν οι βαρκάρηδες της περιοχής.
Μέρες πριν, πηγαινοέρχονται στο νησάκι για να περιποιηθούν το ξωκλήσι, να ανοίξουν το μονοπάτι και να κουβαλήσουν όλα τα εφόδια της γιορτής.
Το νέο διαδίδεται από στόμα σε στόμα και μοιράζονται έτσι τις περισσότερες φορές και την οικονομική συνεισφορά για το καζάνι.

Την παραμονή το βράδυ ξεκινάει η ετοιμασία της "γιορτής", ανάβουν φωτιά, βάζουν το καζάνι στην πυροστιά και όλη τη νύχτα βράζει το κρέας με τα κρεμμύδια!!

Από νωρίς το πρωί ανήμερα της γιορτής, μεταφέρουν τον κόσμο με τις βάρκες τους και φροντίζουν να είναι όλα εντάξει!!!

Οι ιερωμένοι στην ευλογία των πιστών και των άρτων

οι ψαλτάδες στους ύμνους των Αγίων...

και ο μάστορας της "γιορτής" λίγο παραπέρα, πάνω από το καζάνι, με την ξύλινη κουτάλα να ανακατεύει το σιτάρι με το κρέας μέχρι να χυλώσει.

Όλα αρμονικά δεμένα με τα πατροπαράδοτα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου!!!

Μετά το τέλος της λειτουργίας, γεμίζουν οι δίσκοι με γλυκά, τα τάπερ με το περιεχόμενο του καζανιού και τα ποτήρια με κεράσματα!

Όλοι γίνονται μια παρέα και απομένουν οι βάρκες μόνες, να περιμένουν καρτερικά δεμένες στα βράχια για τα δρομολόγια της επιστροφής

Κυρίαρχη και πέρα για πέρα αληθινή η ευχή που ανεμίζει λευκό πανάκι στον αέρα: 

Και του χρόνου με υγεία!!!