Η Αρετζίνα των Κουμεΐκων

 

Ελληνική Πολιτεία

Αριθ. 73

Προς τον τοποτηρητήν του εκτάκτου Επιτρόπου

Η Δημογεροντία Κουμεΐκων

Κατά την υπ αριθ 3.362 διαταγήν της Επιτροπείας, η Δημογεροντία αύτη εξέτασε παντοίως να πληροφορηθεί πόσα γρόσια ο Νικολής Πατζαβούρας επώλησε τα φορέματα εις τον άνδρα της αδελφής του Αρετζίνας, αλλά δεν ηδυνήθη να πληροφορηθεί την ποσότητα.

Δια τούτο, η Δημογεροντία μη δυναμένη να πράξει αλλέως, εξετίμησε ταύτα, εις γρόσια 75. Την μισήν τιμήν και την οποίαν απ αρχής κατασκευάσθησαν και υποχρέωσε τον Νικολήν να τ’ αποδώσει εις την αδελφήν του. Εις το οποίον αυτός μεν έστερξεν, αυτή δε όχι. 

Δια τα μερίδια του πλοίου, επειδή οι συνενεχόμενοι εις τούτο έφθασαν αυτόθι, τους επροσκαλέσαμε εις το Δημογεροντείον, οίτινες ομολόγησαν οτι κέρδη μεν απήλαυσαν εξ αυτού έκαστος γρόσια 205,20 εζημιώθει δε (ο Νικολής) διακόσια δεκαεπτά 217 καθότι το πλοίον τούτο έπεσεν έξω από τρικυμίαν και εσυντρίφθη και δια τούτο εξωδεύθησαν ικανά εις την επισκευήν αυτού.

Έπειτα δε περιφερόμενον εις τα αντκρύ παράλια της Ασίας, προς λεηλασίαν συνελήφθη παρά των Τούρκων και μόλις εγλύτωσαν οι εν αυτώ.

Αντί λοιπόν να λαμβάνει από τούτο η Αρετζίνα, έπρεπε να δίδη ακόμα γρόσια 12,20 τα οποία ενέκρινε η δημογεροντία να μη λάβει ο Νικολής παρ’ αυτής προς συμβιβασμό.

Αλλά η Αρετζίνα ούτε εις το εν, ούτε εις το άλλο ευχαριστήθη.

Εν Κουμεΐκοις

τη 4 Μαρτίου 1829

Οι Δημογέροντες

Κωνσταντίνος Λαμπρινός

Χατζη Αναγνώστης

~*~

Μια ιστορία που ήρθε να μας συναντήσει, μέσα από μια επιστολή που αλίευσα στη μεγάλη δεξαμενή των Γενικών Αρχείων του Κράτους:

Σε ένα χωριό, τα Κουμέικα της Σάμου που άκμαζε εν έτει 1828, σε ένα τόπο που έσφυζε από εμπορική δραστηριότητα τον ΜΠάλο, δυο αδέρφια, ο Νικολής και η Αρε(τ)ζίνα, είχαν μεγάλα νταλαβέρια ( η λέξη προέρχεται από το ιταλικό ‘δούναι και λαβείν’, “dare-avere” και αρχικά σήμαινε την εμπορική σχέση και συναλλαγή οποιασδήποτε μορφής). 

Και όπως συχνά συμβαίνει και στις καλύτερες των οικογενειών, είχαν και μεγάλες οικονομικές διαφορές. Αυτές οι διαφορές λοιπόν, τους οδήγησαν στη δημογεροντία του χωριού προκειμένου να τις επιλύσουν. 

Ο Νικολής o Πατζαβούρας, είχε πουλήσει ως φαίνεται στον έμπορο (;) άντρα της αδερφής του Αρετζίνας φορέματα, αλλά το ποσό σε γρόσια που εισέπραξε από την πώληση αυτή, δεν μπόρεσε να γίνει φανερό. 

Προφανώς διαφορετικά πράγματα υποστήριζε ο καθένας από τους συναλλασσόμενους. 

Έτσι λοιπόν η Δημογεροντία αποφάσισε να ορίσει σαν τιμή πώλησης την αξία κατασκευής τους, η οποία ανέρχονταν στο ποσό των 75 γροσίων. Τα μισά από τα οποία, υποχρέωσε το Νικολή να τα αποδώσει στην αδερφή του, πράγμα που εκείνος έπραξε, αλλά εκείνη δεν τα αποδέχτηκε γιατί προφανώς λόγω της μαρτυρίας του ανδρός της, υπολόγιζε και ήθελε περισσότερα. 

Μύλος η υπόθεση…!!

Πάμε τώρα στην άλλη διαφορά που είχε προκύψει μεταξύ των αδερφών. 

Προσερχόμενοι μετά από πρόσκληση και οι δύο στο Δημογεροντείο Κουμεΐκων, δήλωσαν ότι η εκμετάλλευση του πλοίου είχε αποφέρει μέχρι τότε, κέρδη 205,20 γροσίων στον καθένα. 

Όπως αναφέρει ο Επ. Σταματιάδης εύπορος λογιζόταν αυτός που είχε περιουσία 200 γρόσια, ενώ όποιος είχε περιουσία 500 γροσίων ήταν δακτυλοδεικτούμενος.

Ο Νικολής όμως είχε πέσει σε μεγάλη θαλασσοταραχή και το καΐκι τσακίστηκε  στα βράχια. Το κόστος επισκευής του ανήλθε στο ποσό των 217 γροσίων, τα οποία επιβαρύνθηκε μόνο αυτός. 

Η περιπέτειά του είχε και συνέχεια, όπως ομολόγησε, αφού πλέοντας κοντά στα παράλια των Μικρασιατικών ακτών, έπεσε θύμα Τούρκων πειρατών και με δυσκολία γλύτωσαν αυτός και το πλήρωμα τη ζωή τους. Είχε επιστρέψει στον Πάλο λοιπόν χωρίς το καΐκι τους. 

Οι δημογέροντες αποφάνθηκαν ότι για όλα αυτά, η Αρετζίνα αντί να λάβει, θα έπρεπε να καταβάλει επιπλέον 12,20 γρόσια τα οποία όμως ....τελικά δεν θα του έδινε, προκειμένου «να τα βρούνε». 

Από πού προκύψανε όλα αυτά δεν ξέρω, γιατί τα νούμερα εμένα δε μου βγαίνουν, όπως και στην Αρετζίνα άλλωστε…..

~*~

Η συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή έδωσε πολύ μεγάλη ώθηση στη ναυτιλία και το εμπόριο της Σάμου, καθώς τα αγροτικά προϊόντα της, ιδιαίτερα το ονομαστό μοσχάτο κρασί και οι σταφίδες, ξεπερνώντας το χώρο του Αιγαίου, εξάγονται τώρα σε πολλά λιμάνια της Μαύρης θάλασσας. 

Οι Σαμιώτες καραβοκύρηδες, όπως και πολλοί άλλοι αιγαιοπελαγίτες, θα αποδειχτούν ιδιαίτερα ριψοκίνδυνοι σπάζοντας αποκλεισμούς ακτών στα πλαίσια των ισπανογαλλικών πολέμων και πουλώντας πολύ ακριβά τα Σαμιώτικα κρασιά στα αποκλεισμένα παράλια. 

Οι ζώνες εμποροναυτικής δραστηριότητας εξαπλώθηκαν σε κάθε πλευρά του νησιού : Στο φυσικό λιμάνι του Βαθιού, στον όρμο Μαραθοκάμπου στο Ποτοκάκι του κάμπου της Χώρας, στον Όρμο ή "(Μ)πάλο" Κουμεΐκων και σε πολλούς άλλους όρμους. Εδώ υπάρχει ένας μικρόκοσμος, πέρα από τους ναυτικούς, που ανεξαρτητοποιήθηκε από τη γη: Καραβομαραγκοί, μεσίτες, αγωγιάτες. 

Στο τέλος του αιώνα οι ναυτικοί της Σάμου υπολογίζονταν -σύμφωνα με μια προξενική έκθεση- στα 2.000 άτομα, αριθμός όχι ευκαταφρόνητος με τα τότε πληθυσμιακά δεδομένα. Το γεγονός ότι αρκετοί είναι σκορπισμένοι στους διάφορους ορμίσκους που χρησιμεύουν ως σκάλες για να φορτώνονται τα πλοία με τα γεωργικά προϊόντα δημιουργεί ακόμα ευνοϊκότερες συνθήκες για την επικοινωνία των νέων αυτών κοινωνικών ομάδων με την παραδοσιακή αγροτική πλειοψηφία.

Πηγή:  @ρχειομνήμων Γενικά Αρχεία του Κράτους

Φωτογραφία: SAMOS OLD (προφανώς άσχετη με τους ήρωες της ιστορίας, αλλά ταιριαστή θαρρώ)

Ένα μεγάλο Ευχαριστώ στη Γιώτα και στο Γιάννη για την πολύτιμη βοήθειά τους στην απόδοση του κειμένου από το πρωτότυπο χειρόγραφο!!