Δρεπανόρα : Ο Χαμαιλέων της Σάμου

Όπως αναφέρει ο Αυστριακός Ακαδημαϊκός Franz Werner στο απόσπασμα από τα αποτελέσματα της πολύχρονης ζωολογικής του έρευνας (1927-1938) στη χώρα μας, "ο χαμαιλέοντας στη Σάμο, έχει την ειδική ονομασία , "Drepanora", ενώ η ονομασία "χαμαιλέοντας" γενικότερα στην Ελλάδα, είναι ως επί το πλείστον άγνωστη".

• Στο χωριό μου τα Κουμέικα, είναι γνωστό  με το όνομα "δερπανόρα", αφού το δρεπάνι εκεί λέγεται και δερπάνι!

Πρόκειται για ένα σπάνιο είδος της Ελληνικής "Ερπετοπανίδας", αφού πλέον απαντάται μόνο στη Σάμο.
Έχει την ικανότητα να αλλάζει χρώμα ανάλογα με τον περιβάλλον του.
Τα ειδικά κύτταρα του οργανισμού του, του επιτρέπουν να είναι καμουφλαρισμένος, για μία σχεδόν ολόκληρη ημέρα.
Ο χαμαιλέοντας δεν γίνεται το ίδιο χρώμα με την επιφάνεια που αγγίζει, αλλά αλλάζει χρώμα έτσι ώστε να μοιάζει με το φύλλωμα.
Διαθέτει μακριά συλληπτήρια ουρά, εξογκωμένα μάτια κινούμενα ανεξάρτητα από το άλλο.
Τρέφεται με διάφορα έντομα και έχει την ικανότητα να γαντζώνεται εύκολα πάνω σε κλαδιά.
Η τεράστια και κολλώδης γλώσσα του, τον βοηθά να πιάνει έντομα. Μένει ακίνητος περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να εκτινάξει τη γλώσσα του όπου ένα άτυχο έντομο θα κολλήσει πάνω της.
Αν απειληθεί, μένει επίσης ακίνητος για να παραπλανήσει τον εχθρό του.
Δε χρειάζεται να πίνει νερό γιατί πίνει τους χυμούς από τα έντομα που τρώει.
Τον βρίσκουμε συνήθως κοντά σε υγρότοπους με παραποτάμια βλάστηση, σε ελαιώνες, αμπελώνες και άλλες καλλιέργειες, καθώς και σε μακκία βλάστηση.
Απειλείται από την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο ζει και αναπαράγεται (πυρκαγιές, αγροτική μηχανοποίηση, τουριστική ανάπτυξη), τα κινούμενα οχήματα που προκαλούν μεγάλη θνησιμότητα στους δρόμους, αλλά και το παράνομο εμπόριο, αφού οι χαμαιλέοντες προτιμώνται… ως εξωτικά κατοικίδια.
Στο εξωτερικό εξαπλώνεται σχεδόν σε όλες τις μεσογειακές χώρες από το Μαρόκο μέχρι την Κύπρο, ενώ φτάνει μέχρι το Ιράκ και το Ιράν.
Ο χαμαιλέοντας είναι ερπετό που προσαρμόζεται σε ζεστά κλίματα. Σαν ετερόθερμα ζώα (ζώα δλδ που δεν έχουν σταθερή θερμοκρασία στο σώμα τους, αλλά παίρνουν τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος), είναι δραστήρια κατά τις ζεστές εποχές ενώ τον υπόλοιπο χρόνο αποσύρονται μέσα στους θάμνους και η δραστηριότητά τους μειώνεται ή σταματά εντελώς.
Η αναπαραγωγική του περίοδος ξεκινάει τον Αύγουστο όπου τα αρσενικά και θηλυκά εγκαταλείπουν την περιοχή τους σε αναζήτηση συντρόφου.
Το ζευγάρωμα λαμβάνει χώρα, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Τα θηλυκά ξεκινούν να γεννούν τα αυγά τους (30-40 κατά μέσο όρο) το Φθινόπωρο στις αμμώδεις εκτάσεις της περιοχής.

Photo: Δημ. Σχολείο Μεσαίου Καρλοβάσου Σάμου

Η επώαση μέσα στην άμμο διαρκεί 11 μήνες. Έτσι τα νεοσσά εκκολάπτονται το επόμενο καλοκαίρι.
Το μέγεθος κατά την εκκόλαψη είναι 6cm και πριν ξεκινήσει ο χειμώνας το διπλασιάζουν . Τότε σταματούν να μεγαλώνουν μέχρι την επόμενη Άνοιξη όταν θα ξαναρχίσουν να τρέφονται.
Μετά τη χειμερία νάρκη το μέγεθός τους θα φτάσει τα 37cm, μέγεθος που τα κάνει έτοιμα για την πρώτη αναπαραγωγή.

Σε  κάποιες  περιοχές  πιστεύεται  λανθασμένα  πως  είναι δηλητηριώδες  ερπετό  και επικίνδυνο  για  τον άνθρωπο.
Φυσικά πρόκειται για ακίνδυνο ερπετό.

• Σχετική είναι και η αναφορά που κάνει στο είδος αυτό, το "Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος", απ όπου και η παραπάνω φωτογραφία.

• Το εντυπωσιακότερο ίσως από τα videos που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, είναι αυτό του www.samos-media.com, με τον τίτλο : 60 seconds Samos: the "angry" Chameleon

• Γενικές πληροφορίες από το http://el.wikipedia.org.

• Η όμορφος της 1ης φωτογραφίας, προέρχεται από λήψη του φίλου μου Γιάννη Μένεγα και εντοπίστηκε στην αυλή του σπιτιού του στα Κουμέικα Σάμου. Αφού πρώτα άλλαξε ..."10" χρώματα, ανάλογα με την επιφάνεια που είχε δίπλα του, στη συνέχεια, μεταφέρθηκε σε κοντινό οικόπεδο με πλούσια βλάστηση για να πορευτεί το βίο του.

• Και μια πρόταση : Λόγω της σπανιότητας του είδους στην Ελλάδα και της πολυπληθούς παράλληλα βιοκοινότητά του στη Σάμο, θα μπορούσε να αποτελέσει μια μασκότ για το νησί. Με ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, ίδρυση σωματείου προστασίας του, προβολές με διαφάνειες και βίντεο, αφίσες, γραφιστική αποτύπωση σε καρτ ποστάλ, μπλουζάκια κλπ

•  UPDATE (18/11/2013) από το Καταφύγιο

Μόλις βγήκαν απ' τ' αυγό τους.  Νεογέννητα δρακουλάκια άκακα αθώα, νυσταγμένα.  Μέσα στις μαυριδερές φακίτσες των ματιών τους, ο φόβος για το άγνωστο της υπάρξής τους.  Τυχερά Δρεπανοραχουλάκια, στη φούχτα μιας τρυφερής ψυχής που αγαπάει τα πλάσματα της φύσης προστατεύοντάς τα.  Σπάνιο είδος πιά, στη Σαμιακή και νησιωτική πανίδα, προστατευόμενο και μοναδικό.  Αρχές του Φθινοπώρου, στην εξοχική αυλή μας, δεν προλάβαμε να σώσουμε απ' τα νύχια ενός φοβερού γάτου, μια Δρεπανοραχομητέρα , την ώρα που γεννούσε τ' αβγά της.  Σώσαμε όμως έναν άλλο μαυριδερό Δρεπανόραχο λίγα μέτρα παραπέρα, που βρυχιόταν σαν λιονταράκι, να φοβίσει τον γατοφονιά.  Η ιστορία του Δρεπανόραχου, είναι γοητευτική.  Ένα απ' τα πιό ερωτικά πλάσματα της φύσης, που επικοινωνεί με το σύντροφό του στέλνοντας παράξενα μηνύματα με τις αποχρώσεις του δέρματός του.  Είναι καταπληκτικό το κείμενο του Ντίνου Κόγια σε παλιότερο τεύχος του περιοδικού Απόπλου, για τον Δρεπανόραχο της Σάμου.  Και η έκληση να προστατευται το είδος επιτακτική. Ανάγκη να ενημερώνονται όλοι και προπαντός οι φαντάροι του νησιού, που τους συναντούν σύμφωνα με πληροφορίες στα δάση όπου κατασκηνώνουν για γυμνάσια.  Αυτό το καταπληκτικό ερπετό που δίδαξε στους στρατούς το τέχνασμα της παραλλαγής, με την μιμητική ένδυση της φύσης, θα πρέπει να εκληφθεί σαν σύμβολο ικανότητας προσαρμογής σε αντίξοες συνθήκες και έξυπνης άμυνας.  Η σημειολογία πάνω στην ύπαρξη που ποικιλόστικτου Δρεπανόραχου έχει μια βαθιά διδακτική φιλοσοφία. Άλλωστε, προστατεύω και αγαπάω την πατρίδα, σημαίνει οτι προστατεύω και αγαπάω πάνω απ' όλα τη φύση της, και τα πλάσματά της.
Αρχείο Έλσας Χίου   23/6/2014 Ενημέρωση : 

Η αναφορά στην πράξη του Δημήτρη Μαργαρώνη να τον βγάλει από τη μέση του δρόμου και ουσιαστικά να τον σώσει από τα διερχόμενα αυτοκίνητα, αλλά και οι 3 απίθανες φωτογραφίες του, δε θα μπορούσαν να λείψουν από αυτή την ανάρτηση-αφιέρωμα!!

23/3/2018 Ενημέρωση : Archipelagos IMC - Ο Μεσογειακός Χαμαιλέοντας της Σάμου